ศูนย์เรียนรู้เด็กไทยแก้มใส

โครงการเด็กไทยแก้มใสถวายเจ้าฟ้านักโภชนาการ เกิดจากความร่วมมือระหว่างกระทรวงสาธารณสุข กระทรวงศึกษาธิการ ร่วมกับหน่วยงานภาคี ได้แก่ กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ สมาคมโภชนาการแห่งประเทศไทยในพระราชูปถัมภ์ กรุงเทพมหานคร และ กระทรวงมหาดไทย ภายใต้การสนับสนุนจากสำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) โดยมีวัตถุประสงค์ เพื่อส่งเสริมและสนับสนุนโรงเรียนในการน้อมนำแนวทางการดำเนินงานที่ประสบความสำเร็จ การบริหารจัดการอาหารและโภชนาการในโรงเรียนอย่างครบวงจรของโครงการตามพระราชดำริ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารีไปปฏิบัติในการพัฒนาด้านเกษตร อาหาร โภชนาการและสุขภาพเด็กในโรงเรียน โดยน้อมนำกรอบแนวคิดและองค์ประกอบของการพัฒนาจากบทเรียนโรงเรียนในโครงการพระราชดำริใน 8 องค์ประกอบคือ 1) การเกษตรในโรงเรียน 2) สหกรณ์นักเรียน 3) การจัดการบริหารของโรงเรียน 4) การติดตามภาวะโภชนาการ 5) การพัฒนาสุขนิสัยของนักเรียน 6) การพัฒนาอนามัยสิ่งแวดล้อมของโรงเรียนให้ถูกสุขลักษณะ 7) การจัดบริการสุขภาพ และ8) การจัดการเรียนรู้ : เกษตร โภชนาการ และสุขภาพอนามัย โดยมีเป้าหมายเพื่อให้เด็กนักเรียนเกิดคุณลักษณะสำคัญใน 4 ประการตามแนวพระราชดำริ คือ มีพุทธศึกษา จริยศึกษา หัตถศึกษาและพลศึกษา มีภาวะโภชนาการดี สุขภาพแข็งแรง ไปพร้อมๆ กับการพัฒนาทักษะที่จำเป็นและคุณลักษณะที่เอื้อต่อการมีสุขภาวะ และคุณภาพชีวิตที่ดี ซึ่งเป็นการพัฒนาที่มีเด็กเป็นศูนย์กลาง โดยเน้นให้เด็กนักเรียนได้เรียนรู้จากการลงมือปฏิบัติจริงด้วยตนเอง (Learning by doing) เพื่อกระตุ้นให้เกิดการเรียนรู้ พัฒนาทักษะและคุณลักษณะที่เหมาะสมสอดคล้องกับความต้องการ บริบทของชุมชน และวัฒนธรรมประเพณี นักเรียนสามารถนำไปใช้ได้ในชีวิตจริงและพึ่งตนเองได้

สถานการณ์ภาวะทุพโภชนาการของประเทศไทยจากรายงานการเฝ้าระวังภาวะโภชนาการนักเรียนอายุ 6-12 ปี จำนวน 1,492,089 คน ใน 76 จังหวัด ของกรมอนามัย ปี 2555 พบว่านักเรียนมีภาวะอ้วน ร้อยละ 12.5 เตี้ยร้อยละ 16.8 และระบุว่านักเรียนอายุ 6-12 ปี ที่มีส่วนสูงระดับดีและรูปร่างสมส่วน มีเพียง ร้อยละ 51.6 ซึ่งสอดคล้องกับการสำรวจข้อมูลพื้นฐานของสำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน (สพฐ.) ปี 2544พบว่า เด็กไทยสัดส่วนไม่ได้มาตรฐาน จำนวน 1.2ล้านคน จำแนกเป็นน้ำหนักต่ำกว่าเกณฑ์ จำนวน 223,288 คน น้ำหนักสูงกว่าเกณฑ์มาตรฐานจำนวน 590,087 คน และส่วนสูงต่ำกว่าเกณฑ์มาตรฐาน จำนวน 258,149 คนซึ่งจะส่งผลกระทบต่อระดับสติปัญญาและคุณภาพชีวิตของเด็กไทยหนึ่งในสาเหตุสำคัญคือ1) การพฤติกรรมการบริโภคไม่เหมาะสมตามวัย โดยเฉพาะการบริโภคผักน้อยกว่าปริมาณที่แนะนำ คือเฉลี่ยวันละ 60 กรัม (ปริมาณที่แนะนำวันละ 400 กรัม) กินขนมกรุบกรอบและเครื่องดื่มรสหวานจัดเกือบทุกวันหรือทุกวันสูงถึงร้อยละ 67.4 นอกจากนี้ยังพบว่าเด็กไทยในช่วงวัยประถมศึกษาจะได้รับน้ำตาลจากเครื่องดื่มเฉลี่ย 5-7 ช้อนชา/วัน และน้ำตาลจากขนมกรุบกรอบเฉลี่ย 3 ช้อนชา/วันซึ่งปริมาณรวมในการบริโภคน้ำตาลของเด็กมากถึง 10 ช้อนชา และ2) สภาพแวดล้อมที่ไม่เอื้อต่อสุขภาพผลกระทบของการได้รับสารอาหารไม่เพียงพอจะส่งผลให้เด็กมีการเจริญเติบโตและพัฒนาร่างกายและสติปัญญาที่ช้าไม่เป็นไปตามศักยภาพที่ควรจะเป็น จากสถานการณ์ดังกล่าวโรงเรียน บ้านโนนเมือง จึงได้เข้าร่วมโครงการเด็กไทยแก้มใสถวายเจ้าฟ้านักโภชนาการ ปีที่ 1 เพื่อน้อมนำแนวทางการดำเนินงานที่ประสบความสำเร็จ จากการบริหารจัดการอาหารและโภชนาการในโรงเรียนอย่างครบวงจรของโครงการตามพระราชดำริ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารีมาปฏิบัติในการพัฒนาโรงเรียน จากผลการพัฒนาตามโครงการเด็กไทยแก้มใสปีที่ 1 ผลการดำเนินงานในบางองค์ประกอบยังไม่เป็นที่พึงพอใจ เพราะผู้ปกครอง ชุมชนที่มีหน้าที่หลักในการดูแลเรื่องอาหาร โภชนาการและสุขภาพนักเรียนและนักเรียนใช้เวลาอยู่ด้วยมากกว่าที่โรงเรียนยังเป็นสิ่งแวดล้อมที่ไม่เอื้อต่อการพัฒนาด้านอาหาร โภชนาการและสุขภาวะที่ดีโรงเรียนจึงจัดทำโครงการศูนย์เรียนรู้ต้นแบบโรงเรียนเด็กไทยแก้มใส (ศรร.) ในปีที่๒ด้วยหวังจะพัฒนาคุณภาพด้านอาหาร โภชนาการและสุขภาพนักเรียนแบบมีส่วนร่วมอย่างเข้มข้นจนเกิดความมั่นคงด้านอาหารในโรงเรียนและทุกครอบครัวต่อไป

1. โรงเรียนจะปฏิรูปกระบวนการเรียนการสอนโดยจะจัดการเรียนการสอนแบบบูรณาการทุกกิจกรรมที่เด็กนักเรียนลงมือปฏิบัติด้วยตนเองจะเกิดจากแผนการจัดการเรียนรู้แบบบูรณาการทั้ง๘กลุ่มสาระการเรียนรู้
2. โรงเรียนบริหารจัดการโดยใช้โรงเรียนเป็นฐาน (SBM) แบบมีส่วนร่วมจากทุกภาคส่วนโดยผู้มีส่วนได้ส่วนเสีย ในชุมชนหน่วยงานราชการและเอกชนเข้ามามีบทบาทในการพัฒนาศูนย์เรียนรู้ต้นแบบโรงเรียนเด็กไทยแก้มใส (ศรร.) ให้สามารถดำเนินงานจนบรรลุวัตถุประสงค์
3. โรงเรียนใช้กลยุทธ์แบบระดมความคิดและร่วมมือในการถ่ายทอดความรู้สื่อ/นวัตกรรมและเทคโนโลยีเพื่อเสริมสร้างและพัฒนากิจกรรมในศูนย์เรียนรู้ต้นแบบโรงเรียนเด็กไทยแก้มใส (ศรร.) ให้มีคุณภาพ

1. นักเรียนมีสุขภาพดีและมีพัฒนาการด้านร่างกายสติปัญญาอารมณ์และจิตใจสังคมสมวัย
2. นักเรียนมีการเจริญเติบโตสมส่วนโดยมีภาวะผอม-อ้วน-เตี้ยอย่างละไม่เกินร้อยละ๕
3. นักเรียนได้กินผัก-ผลไม้เพิ่มขึ้นในมื้อกลางวันที่โรงเรียนเฉลี่ยวันละ๑๕๐-๒๐๐กรัมต่อคน 4.โรงเรียนจัดทำเมนูอาหารกลางวันด้วย ThaiSchoolLunchProgram อย่างสม่ำเสมอ
4. นักเรียนทุกคนได้รับประทานไข่จากโครงการอาหารกลางวันไม่น้อยกว่า๓ฟอง ต่อสัปดาห์
5. โรงเรียนชุมชนร่วมมือกันในการทำกิจกรรมพัฒนาด้านอาหารโภชนาการและสุขภาพแก่นักเรียน
6. โรงเรียนบ้านโนนเมืองเป็นศูนย์เรียนรู้ต้นแบบโรงเรียนเด็กไทยแก้มใสที่มีศักยภาพในการให้บริการความรู้สื่อ-นวัตกรรมและเทคโนโลยีแก่ครูนักเรียนชุมชนโดยทั่วไปอย่างมีประสิทธิภาพ

1. นักเรียนมีการเจริญเติบโตสมส่วนโดยภาวะผอม-อ้วน-เตี้ย อย่างละไม่เกิน 5 เปอร์เซ็นต์
2. นักเรียนได้กินผัก-ผลไม้ เพิ่มขึ้นในมื้อกลางวันที่โรงเรียนเฉลี่ยวันละ 150-200 กรัมต่อคน
3. ระดับความสำเร็จของโรงเรียน ชุมชน ในการพัฒนาด้านการจัดการอาหาร โภชนาการ สุขภาพ

1. เมื่อดำเนินโครงการแล้วเสร็จ จะมีการดำเนินการต่อเนื่องหรือไม่ อย่างไร
   โรงเรียนบ้านโนนเมืองได้รับการประกาศให้เป็นสถานศึกษาพอเพียงเมื่อวันที่๒๐ตุลาคมพ.ศ.๒๕๕๘และวันที่๓๑สิงหาคมพ.ศ.๒๕๕๘ได้รับการรับรองให้เป็นโรงเรียนส่งเสริมสุขภาพระดับเพชรของจังหวัดอำนาจเจริญซึ่งทั้งสอบโครงการมีเป้าหมายเดียวกัน คือ การน้อมนำหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงสู่การสร้างสรรค์คุณภาพของการดำรงชีวิตเพื่อให้นักเรียนมีสุขภาพดีอนามัยที่ดีอย่างครบวงจรสอดคล้องกับความคาดหวังของโครงการศูนย์เรียนรู้ต้นแบบโรงเรียนเด็กไทยแก้มใส (ศรร.) ดังนั้นเมื่อโรงเรียนได้ดำเนินงานโครงการศูนย์เรียนรู้ต้นแบบโรงเรียนเด็กไทยแก้มใส (ศรร.) เสร็จแล้วในปีต่อๆไปจะสานต่อและสร้างสรรค์งานให้มีความยั่งยืนและหลากหลายยิ่งขึ้นโดยจะดำเนินงานต่อไปดังนี้
   • โรงเรียนจะจัดสรรงบประมาณหมวดเงินอุดหนุนทั่วไปรายการค่าจัดการเรียนการสอนสนับสนุนทุกกิจกรรมให้เกิดการต่อยอดเพื่อดำรงอยู่และให้เกิดการพัฒนาอย่างมีคุณภาพ
   • โรงเรียนจะระดมทุนจากภาคส่วนต่างๆพัฒนาศักยภาพและยกระดับความสามารถในการให้บริการของศูนย์เพื่อให้เป็นแหล่งเรียนรู้ที่มีคุณค่าต่อการดำรงชีวิตของครูนักเรียนและชุมชน
   • โรงเรียนจะขยายผลการทำเกษตรในโรงเรียนไปที่ที่ดินราชพัสดุของโรงเรียนเดิมจำนวน๙ไร่เพื่อทำเกษตรแบบผสมผสานเชิงบูรณาการซึ่งจะทำให้โรงเรียนมีรายได้จากการทำเกษตรมาสนับสนุนโครงการศูนย์เรียนรู้ต้นแบบโรงเรียนเด็กไทยแก้มใส (ศรร.) ให้เกิดความยั่งยืนต่อไป
2. ระบุวิธีการขยายผลจากการดำเนินโครงการ และชุมชน หรือผู้อื่นจะใช้ประโยชน์จากผลของโครงการนี้อย่างไร โรงเรียนจะขยายผลจากการดำเนินโครงการ และชุมชน หรือผู้อื่นจะใช้ประโยชน์จากผลของโครงการศูนย์เรียนรู้ต้นแบบโรงเรียนเด็กไทยแก้มใส (ศรร.) ดังนี้.
   • ศูนย์เรียนรู้ต้นแบบโรงเรียนเด็กไทยแก้มใส (ศรร.) จะสร้างเครือข่ายโรงเรียนเด็กไทยแก้มใสกับโรงเรียนที่สนใจที่จะบริหารจัดการอาหารโภชนาการและสุขภาพนักเรียนอย่างครบวงจร
   • ศูนย์เรียนรู้ต้นแบบโรงเรียนเด็กไทยแก้มใส (ศรร.) จะจัดทำองค์ความรู้๘กรอบงานในรูปแผ่นพับเอกสารโครงงานบทเรียน Electronicsเพื่อเผยแพร่บนWebsiteของโรงเรียนบน http://www.amnat-ed.go.th และบนhttp://www.obec.go.thและ http://www.moe.go.th
     
   • ศูนย์เรียนรู้ต้นแบบโรงเรียนเด็กไทยแก้มใส (ศรร.) จะพัฒนาคุณภาพทุกองค์ความรู้เอกสารสื่อ/นวัตกรรมและเทคโนโลยีให้ทันต่อการเปลี่ยนแปลงของวิทยาการอยู่เสมอๆ และให้บริการความรู้แก่โรงเรียนอื่นผู้ปกครองชุมชนกลุ่มองค์กรอาชีพต่างๆ และผู้สนใจอย่างต่อเนื่องและมีคุณภาพ