ศูนย์เรียนรู้เด็กไทยแก้มใส

โครงการเด็กไทยแก้มใสถวายเจ้าฟ้านักโภชนาการ เกิดจากความร่วมมือระหว่างกระทรวงสาธารณสุข กระทรวงศึกษาธิการ ร่วมกับหน่วยงานภาคี ได้แก่ กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ สมาคมโภชนาการแห่งประเทศไทยในพระราชูปถัมภ์ กรุงเทพมหานคร และ กระทรวงมหาดไทย ภายใต้การสนับสนุนจากสำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) โดยมีวัตถุประสงค์ เพื่อส่งเสริมและสนับสนุนโรงเรียนในการน้อมนำแนวทางการดำเนินงานที่ประสบความสำเร็จ การบริหารจัดการอาหารและโภชนาการในโรงเรียนอย่างครบวงจรของโครงการตามพระราชดำริ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารีไปปฏิบัติในการพัฒนาด้านเกษตร อาหาร โภชนาการและสุขภาพเด็กในโรงเรียน โดยน้อมนำกรอบแนวคิดและองค์ประกอบของการพัฒนาจากบทเรียนโรงเรียนในโครงการพระราชดำริใน ๘ องค์ประกอบคือ ๑) การเกษตรในโรงเรียน ๒) สหกรณ์นักเรียน ๓) การจัดการบริหารของโรงเรียน ๔) การติดตามภาวะโภชนาการ ๕) การพัฒนาสุขนิสัยของนักเรียน ๖) การพัฒนาอนามัยสิ่งแวดล้อมของโรงเรียนให้ถูกสุขลักษณะ ๗) การจัดบริการสุขภาพ และ๘) การจัดการเรียนรู้ : เกษตร โภชนาการ และสุขภาพอนามัย โดยมีเป้าหมายเพื่อให้เด็กนักเรียนเกิดคุณลักษณสำคัญใน ๔ ประการตามแนวพระราชดำริ คือ มีพุทธิศึกษา จริยศึกษา หัตถศึกษาและ พละศึกษา มีภาวะโภชนาการดี สุขภาพแข็งแรง ไปพร้อมๆ กับการพัฒนาทักษะที่จำเป็นและคุณลักษณะที่เอื้อต่อการมีสุขภาวะ และคุณภาพชีวิตที่ดี ซึ่งเป็นการพัฒนาที่มีเด็กเป็นศูนย์กลาง โดยเน้นให้เด็กนักเรียนได้เรียนรู้จากการลงมือปฏิบัติจริงด้วยตนเอง (Learning by doing) เพื่อกระตุ้นให้เกิดการเรียนรู้ พัฒนาทักษะและคุณลักษณะที่เหมาะสม สามารถนำไปใช้ได้ในชีวิตจริงและพึ่งตนเองได้ โดยโรงเรียนที่เข้าร่วมโครงการฯ ต้องมีการบริหารจัดการแผนงานอย่างเหมาะสม สอดคล้องกับความต้องการ บริบทของชุมชน และวัฒนธรรมประเพณี ซึ่งโครงการเด็กไทยแก้มใสถวายเจ้าฟ้านักโภชนาการในปีที่ ๑ (พ.ศ.๒๕๕๗-๒๕๕๘) มีโรงเรียนเข้าร่วมโครงการทั้งสิ้น ๕๔๔ โรงเรียนจากทั่วประเทศ
สถานการณ์ภาวะทุพโภชนาการของประเทศไทยจากรายงานการเฝ้าระวังภาวะโภชนาการนักเรียนอายุ ๖-๑๒ ปี จำนวน ๑,๔๙๒,๐๘๙ คน ใน ๗๖ จังหวัด ของกรมอนามัย ปี ๒๕๕๕ พบว่านักเรียนมีภาวะอ้วน ร้อยละ ๑๒.๕ เตี้ยร้อยละ ๑๖.๘ และระบุว่านักเรียนอายุ ๖-๑๒ ปี ที่มีส่วนสูงระดับดีและรูปร่างสมส่วน มีเพียง ร้อยละ ๕๑.๖ ซึ่งสอดคล้องกับการสำรวจข้อมูลพื้นฐานของสำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน (สพฐ.) ปี ๒๕๔๔พบว่า เด็กไทยสัดส่วนไม่ได้มาตรฐาน จำนวน ๑.๒ล้านคน จำแนกเป็นน้ำหนักต่ำกว่าเกณฑ์ จำนวน ๒๒๓,๒๘๘ คน น้ำหนักสูงกว่าเกณฑ์มาตรฐานจำนวน ๕๙๐,๐๘๗ คน และส่วนสูงต่ำกว่าเกณฑ์มาตรฐาน จำนวน ๒๕๘,๑๔๙ คนซึ่งจะส่งผลกระทบต่อระดับสติปัญญาและคุณภาพชีวิตของเด็กไทยหนึ่งในสาเหตุสำคัญคือ๑) การพฤติกรรมการบริโภคไม่เหมาะสมตามวัย โดยเฉพาะการบริโภคผักน้อยกว่าปริมาณที่แนะนำ คือเฉลี่ยวันละ ๖๐ กรัม (ปริมาณที่แนะนำวันละ ๔๐๐ กรัม) กินขนมกรุบกรอบและเครื่องดื่มรสหวานจัดเกือบทุกวันหรือทุกวันสูงถึงร้อยละ ๖๗.๔ นอกจากนี้ยังพบว่าเด็กไทยในช่วงวัยประถมศึกษาจะได้รับน้ำตาลจากเครื่องดื่มเฉลี่ย ๕-๗ ช้อนชา/วัน และน้ำตาลจากขนมกรุบกรอบเฉลี่ย ๓ ช้อนชา/วันซึ่งปริมาณรวมในการบริโภคน้ำตาลของเด็กมากถึง ๑๐ ช้อนชา และ๒) สภาพแวดล้อมที่ไม่เอื้อต่อสุขภาพผลกระทบของการได้รับสารอาหารไม่เพียงพอจะส่งผลให้เด็กมีการเจริญเติบโตและพัฒนาร่างกายและสติปัญญาที่ช้าไม่เป็นไปตามศักยภาพที่ควรจะเป็น ++++++++++++++(แทรก) จากสถานการณ์ของโรงเรียนชุมชนแก้งคำวิทยา ในช่วงปีการศึกษา ๒๕๕๘ พบว่า มีนักเรียนที่มีภาวะโภชนาการเสี่ยงได้แก่ ภาวะเริ่มอ้วนและอ้วน ร้อยละ.......ภาวะผอม ร้อยละ........และ ภาวะเตี้ย ร้อยละ............ และยังมีการผลิตการเกษตรเพื่อเป็นอาหารกลางวันได้เพียง .............................รวมทั้งกิจกรรมการจัดบริการอาหารกลางวันยังไม่ได้สัดส่วนที่เหมาะสมตามมาตรฐานโภชนาการของแต่ละกลุ่มวัย
+++++++++++++++ ทั้งนี้ การเรียนรู้ในการดำเนินงานโครงการเด็กไทยแก้มใส จากปีที่ ๑ เมื่อปี ๒๕๕๘ โรงเรียนชุมชนแก้งคำวิทยา ได้มีการดำเนินงานที่มีผลสำเร็จมาระดับหนึ่งในด้าน .............................จึงมีความตั้งใจที่จะได้เข้าร่วมการพัฒนาให้โรงเรียนเป็นศูนย์เรียนรู้เด็กไทยแก้มใสถวายเจ้าฟ้านักโภชนาการ ขึ้น เป็นปีที่ ๒ เพื่อน้อมนำแนวทางการดำเนินงานที่ประสบความสำเร็จ จากการบริหารจัดการอาหารและโภชนาการในโรงเรียนอย่างครบวงจรของโครงการตามพระราชดำริ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารีมาปฏิบัติในการพัฒนาโรงเรียน เพื่อแก้ปัญหาให้เด็กนักเรียน มีภาวะโภชนาการดีขึ้น มีสุขภาพแข็งแรง ไปพร้อมๆ กับการพัฒนาทักษะที่จำเป็นและคุณลักษณะที่เอื้อต่อการมีสุขภาวะ และคุณภาพชีวิตที่ดี ขยายผลต่อเนื่องไปยังโรงเรียนข้างเคียงและ กระตุ้นให้ชุมชนมีส่วนร่วม ในระยะยาว

การพัฒนาโรงเรียนให้เป็นศูนย์เรียนรู้ของชุมชน ขยายต่อยอดการดำเนินงานเด็กไทยแก้มใสตามรอยเท้าพ่อหลวงด้านเศรษฐกิจพอเพียงและการบูรณาการอาหาร โภชนาการ สุขภาพ ตามพระราชดำริเจ้าฟ้านักโภชนาการโดยการทำงานร่วมกับชุมชนเพื่อให้เกิดอาหารมั่นคง เศรษฐกิจมั่งคั่ง สู่ชุมชนสุขภาวะดี โดยมีโรงเรียนเป็นพื้นฐาน
(รายละเอียดตามไฟล์แนบ)

1.นักเรียนมีภาวะโภชนาการสมวัย 2.โรงเรียนมีรูปแบบลดปัญหาภาวะทุพโภชนาการ 3.ผู้ปกครองมีส่วนร่วมในการจัดอาหารที่ถูกหลักโภชนาการ และดูแลสุขภาพของเด็ก 4.ชุมชนมีส่วนร่วมในการส่งผลผลิตเกษตรสู่อาหารกลางวันโรงเรียน

ตัวชี้วัดความสำเร็จ ข้อที่ ๑: นักเรียน ร้อยละ 100 ได้รับประทานผักผลไม้ที่ปลอดภัย และหลากหลายเพิ่มขึ้นในมื้อกลางวัน ตามสัดส่วนมาตรฐานโภชนาการ (อนุบาล ๓ ช้อนหรือ ๕๐ กรัม , ประถมศึกษา ๔ ช้อน หรือ ๗๐ กรัม)

ตัวชี้วัดความสำเร็จ ข้อที่ ๒: นักเรียนมีภาวะโภชนาการเจริญเติบโตสมวัย
ก.นักเรียนกลุ่มเดิมจากปีการศึกษา 2558 (115 คน) - ภาวะเริ่มอ้วน และอ้วน ไม่เกิน ๓ %
- ภาวะค่อนข้างผอมและผอม ไม่เกิน ๒ % - ภาวะค่อนข้างเตี้ย และเตี้ย ไม่เกิน ๒ % ข.นักเรียนกลุ่มที่เข้าใหม่ปีการศึกษา 2559 (253 คน) - ภาวะเริ่มอ้วน และอ้วน ไม่เกิน ๗ %
- ภาวะค่อนข้างผอมและผอม ไม่เกิน ๗ % - ภาวะค่อนข้างเตี้ย และเตี้ย ไม่เกิน ๗ %

ตัวชี้วัดความสำเร็จ ข้อที่ ๓: นักเรียน/บุคลากร/ภาคี/ เครือข่าย/ชุมชนและผู้ปกครองร้อยละ ๘๐ ได้แลกเปลี่ยนเรียนรู้ด้านพัฒนาทักษะชีวิตของศูนย์เรียนรู้ต้นแบบโรงเรียนเด็กไทยแก้มใส

๑. สร้างเครือข่ายชุมชนปลูกผักปลอดสารพิษส่งให้ครัวโรงเรียนและโรงเรียนเครือข่าย ทั้ง ๔ โรงเรียน อย่างต่อเนื้องตลอดปี

๒. ส่งเสริมให้นักเรียนและครอบครัวนำการเรียนรู้จากโครงการเด็กไทยแก้มใสในโรงเรียน ไปปฏิบัติที่บ้าน เช่น การปลูกผัก การเลี้ยงสัตว์ เพื่อสร้างสิ่งแวดล้อมทางอาหารให้กับครอบครัวและสร้างรายได้เสริมให้กับนักเรียนและผู้ปกครองสู่ครัวโรงเรียน ที่สามารถต่อยอดในระดับจังหวัด

๓. ขยายผลจากการดำเนินโครงการ เพื่อใช้ประโยชน์ในชุมชน โดยจัดตั้งเป็นศูนย์เรียนรู้เศรษฐกิจพอเพียงเพื่อเด็กไทยแก้มใสของชุมชนและผลักดันให้เป็นศูนย์การเรียนรู้ระดับจังหวัด