ศูนย์เรียนรู้เด็กไทยแก้มใส

โครงการเด็กไทยแก้มใสถวายเจ้าฟ้านักโภชนาการ เกิดจากความร่วมมือระหว่างกระทรวงสาธารณสุข กระทรวงศึกษาธิการ ร่วมกับหน่วยงานภาคี ได้แก่ กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ สมาคมโภชนาการแห่งประเทศไทยในพระราชูปถัมภ์ กรุงเทพมหานคร และ กระทรวงมหาดไทย ภายใต้การสนับสนุนจากสำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) โดยมีวัตถุประสงค์ เพื่อส่งเสริมและสนับสนุนโรงเรียนในการน้อมนำแนวทางการดำเนินงานที่ประสบความสำเร็จ การบริหารจัดการอาหารและโภชนาการในโรงเรียนอย่างครบวงจรของโครงการตามพระราชดำริ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารีไปปฏิบัติในการพัฒนาด้านเกษตร อาหาร โภชนาการและสุขภาพเด็กในโรงเรียน โดยน้อมนำกรอบแนวคิดและองค์ประกอบของการพัฒนาจากบทเรียนโรงเรียนในโครงการพระราชดำริใน 8 องค์ประกอบคือ 1) การเกษตรในโรงเรียน 2) สหกรณ์นักเรียน 3) การจัดการบริหารของโรงเรียน 4) การติดตามภาวะโภชนาการ 5) การพัฒนาสุขนิสัยของนักเรียน 6) การพัฒนาอนามัยสิ่งแวดล้อมของโรงเรียนให้ถูกสุขลักษณะ 7) การจัดบริการสุขภาพ และ8) การจัดการเรียนรู้ : เกษตร โภชนาการ และสุขภาพอนามัย โดยมีเป้าหมายเพื่อให้เด็กนักเรียนเกิดคุณลักษณสำคัญใน 4 ประการตามแนวพระราชดำริ คือ มีพุทธศึกษา จริยศึกษา หัตถศึกษาและ จริยศึกษา มีภาวะโภชนาการดี สุขภาพแข็งแรง ไปพร้อมๆ กับการพัฒนาทักษะที่จำเป็นและคุณลักษณะที่เอื้อต่อการมีสุขภาวะ และคุณภาพชีวิตที่ดี ซึ่งเป็นการพัฒนาที่มีเด็กเป็นศูนย์กลาง โดยเน้นให้เด็กนักเรียนได้เรียนรู้จากการลงมือปฏิบัติจริงด้วยตนเอง (Learning by doing) เพื่อกระตุ้นให้เกิดการเรียนรู้ พัฒนาทักษะและคุณลักษณะที่เหมาะสม สามารถนำไปใช้ได้ในชีวิตจริงและพึ่งตนเองได้ โดยโรงเรียนที่เข้าร่วมโครงการฯ ต้องมีการบริหารจัดการแผนงานอย่างเหมาะสม สอดคล้องกับความต้องการ บริบทของชุมชน และวัฒนธรรมประเพณี ซึ่งโครงการเด็กไทยแก้มใสถวายเจ้าฟ้านักโภชนาการในปีที่ 1 (พ.ศ.2557-2558) มีโรงเรียนเข้าร่วมโครงการทั้งสิ้น 544 โรงเรียนจากทั่วประเทศ
สถานการณ์ภาวะทุพโภชนาการของประเทศไทยจากรายงานการเฝ้าระวังภาวะโภชนาการนักเรียนอายุ 6-12 ปี จำนวน 1,492,089 คน ใน 76 จังหวัด ของกรมอนามัย ปี 2555 พบว่านักเรียนมีภาวะอ้วน ร้อยละ 12.5 เตี้ยร้อยละ 16.8 และระบุว่านักเรียนอายุ 6-12 ปี ที่มีส่วนสูงระดับดีและรูปร่างสมส่วน มีเพียง ร้อยละ 51.6 ซึ่งสอดคล้องกับการสำรวจข้อมูลพื้นฐานของสำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน (สพฐ.) ปี 2544พบว่า เด็กไทยสัดส่วนไม่ได้มาตรฐาน จำนวน 1.2ล้านคน จำแนกเป็นน้ำหนักต่ำกว่าเกณฑ์ จำนวน 223,288 คน น้ำหนักสูงกว่าเกณฑ์มาตรฐานจำนวน 590,087 คน และส่วนสูงต่ำกว่าเกณฑ์มาตรฐาน จำนวน 258,149 คนซึ่งจะส่งผลกระทบต่อระดับสติปัญญาและคุณภาพชีวิตของเด็กไทยหนึ่งในสาเหตุสำคัญคือ1) การพฤติกรรมการบริโภคไม่เหมาะสมตามวัย โดยเฉพาะการบริโภคผักน้อยกว่าปริมาณที่แนะนำ คือเฉลี่ยวันละ 60 กรัม (ปริมาณที่แนะนำวันละ 400 กรัม) กินขนมกรุบกรอบและเครื่องดื่มรสหวานจัดเกือบทุกวันหรือทุกวันสูงถึงร้อยละ 67.4 นอกจากนี้ยังพบว่าเด็กไทยในช่วงวัยประถมศึกษาจะได้รับน้ำตาลจากเครื่องดื่มเฉลี่ย 5-7 ช้อนชา/วัน และน้ำตาลจากขนมกรุบกรอบเฉลี่ย 3 ช้อนชา/วันซึ่งปริมาณรวมในการบริโภคน้ำตาลของเด็กมากถึง 10 ช้อนชา และ2) สภาพแวดล้อมที่ไม่เอื้อต่อสุขภาพผลกระทบของการได้รับสารอาหารไม่เพียงพอจะส่งผลให้เด็กมีการเจริญเติบโตและพัฒนาร่างกายและสติปัญญาที่ช้าไม่เป็นไปตามศักยภาพที่ควรจะเป็น จากสถานการณ์ดังกล่าว โรงเรียนบ้านโนนแฝก จึงได้เข้าร่วมโครงการเด็กไทยแก้มใสถวายเจ้าฟ้านักโภชนาการ ปีที่ 1 เพื่อน้อมนำแนวทางการดำเนินงานที่ประสบความสำเร็จ จากการบริหารจัดการอาหารและโภชนาการในโรงเรียนอย่างครบวงจรของโครงการตามพระราชดำริ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารีมาปฏิบัติในการพัฒนาโรงเรียน เพื่อให้เด็กนักเรียน มีภาวะโภชนาการดี สุขภาพแข็งแรง ไปพร้อมๆ กับการพัฒนาทักษะที่จำเป็นและคุณลักษณะที่เอื้อต่อการมีสุขภาวะ และคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้น

โรงเรียนบ้านโนนแฝก มุ่งเน้นการเสริมสร้างสุขภาวะในโรงเรียนให้นักเรียน เป็นคนที่มีคุณภาพ ผลการเรียนดี มีโภชนาการสมวัย มีจิตสาธารณะนั้น ดังนั้นโรงเรียนจะต้องจัดกิจกรรมให้นักเรียนได้เรียนรู้ผ่านกิจกรรมต่าง เช่น การเกษตรในโรงเรียนสหกรณ์นักเรียน อาหารกลางวัน และบูรณาการเรียนการสอนอาหารโภชนาการและสุขภาพอนามัยโดยการร่วมทำวงProfressionalLearningCommunity 1. ร่วมกันกำหนดวิสัยทัศน์ เป้าหมาย พันธกิจ
2. ร่วมกันสำรวจสภาพปัจจุบันปัญหา 3. ร่วมกันวางแผนพัฒนาวิเคราะห์สภาพปัจจุบันปัญหากำหนดวิสัยทัศน์โดยใช้เทคนิคSWOTAnalysisศึกษาจุดแข็งจุดอ่อนโอกาสและอุปสรรคมากำหนดวิสัยทัศน์(Vision) พันธกิจ (Mission)ยุทธศาสตร์ (Strategy)มาตรการและโครงการกิจกรรม
4. นักเรียนร่วมกันดำเนินการกิจกรรมโครงการโดยมีครูเป็นที่ปรึกษา 4.1 การบริหารงานโดยโรงเรียนเป็นฐาน (School Based Management )
4.2 ใช้หลักธรรมมาภิบาล (Good Governance )
4.3 การมีส่วนร่วมของเครือข่าย 4.4 การทำงานเป็นทีมการสร้างเครือข่าย “บ-ว-ร” 4.5 การใช้วงจรเดมมิ่ง P-D-C-A 5.มีการนิเทศกำกับ ติดตามอย่างใกล้ชิดเดือนละ 1ครั้ง 6. ร่วมกันประเมิน 7. ร่วมกันปรับปรุงแก้ไขส่วนที่มีปัญหา เพื่อนำไปใช้ในการพัฒนางานต่อไป ดังนั้น โรงเรียนบ้านโนนแฝก จึงได้เสนอแผนการพัฒนาของโรงเรียนร่วมกับคณะกรรมการสถานศึกษาขั้นพื้นฐาน เพื่อต่อยอดการดำเนินงานโครงการเด็กไทยแก้มใสจากปีที่ 1โดยมีปณิธานอย่างมุ่งมั่นในการเจริญรอยตามพระยุคลบาท สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ในการน้อมนำรูปแบบการบริหารจัดการที่ดีด้านอาหาร โภชนาการ และสุขภาพของนักเรียนอย่างครบวงจรมาปฏิบัติเพื่อพัฒนาโรงเรียนให้เป็นศูนย์เรียนรู้ต้นแบบโรงเรียนเด็กไทยแก้มใสและเป็นแหล่งเรียนรู้ของชุมชนถวายเจ้าฟ้านักโภชนาการ เพื่อให้การแก้ไขปัญหาภาวะทุพโภชนาการและสุขภาพนักเรียนบรรลุผลสำเร็จตามเป้าหมายต่อเนื่องอย่างยั่งยืน ตามผลที่คาดหวังของโครงการ

1. นักเรียนมีคุณภาพชีวิตที่ดี เป็นคนมีคุณภาพ ผลการเรียนดี โภชนาการดี และมีสุขภาพดี
2. ครู นักเรียนผู้ปกครอง มีพฤติกรรมการบริโภคอาหารที่ปลอดภัยและมีคุณค่าทางโภชนาการ
3. นักเรียนมีสุขนิสัย สุขภาพกาย และสุขภาพจิตดี

นักเรียนเจริญเติบโตสมวัยโดยมี ภาวะเริ่มอ้วนและอ้วน ไม่เกิน 7 % ภาวะผอม ไม่เกิน 7 % ภาวะเตี้ย ไม่เกิน 7 % ดูส่วนสูงตามเกณฑ์อายุ(กรณีที่ภาวะโภชนาการไม่เป็นไปตามเกณฑ์ที่กำหนดให้ลดลงจากเดิมไม่น้อยกว่า 0.5 ต่อปี) นักเรียนได้กินผัก – ผลไม้หลากหลายเพิ่มขึ้นในมื้อกลางวัน เฉลี่ย ผัก วันละประมาณ3 กรัมอนุบาล 2 ช้อน ( 13.4 กรัม) ประถม 4 ช้อน ( 26.8 กรัม) ผลไม้ (อนุบาล 0.5 ส่วนประถม 1 ส่วน)ต่อมื้อต่อคน

เมื่อดำเนินโครงการแล้วเสร็จทางโรงเรียนบ้านโนนแฝก จะดำเนินการต่อเนื่องเพื่อเพื่อก้าวสู่การเป็นแหล่งเรียนรู้ศึกษาดูงานฝึกอบรม ทางโรงเรียนจะดำเนนการเพื่อพัฒนาแหล่งเรียนรู้เพื่อให้มีผู้เข้ามาศึกษาดูงานอย่างต่อเนื่อง มีกิจกรรมในการแลกเปลี่ยนการเรียนรู้และถอดบทเรียนโดยการวิเคราะห์สังเคราะห์จากปัจจัยความสำเร็จต่างๆ ทำให้โรงเรียนมุ่งมั่นที่จะพัฒนาให้เกิดผลสัมฤทธิ์ในการแก้ไขปัญหาทุพโภชนาการและสุขภาพนักเรียนให้เกิดความต่อเนื่องอย่างยั่งยืน วิธีการขยายผลจากการดำเนินโครงการ และชุมชน หรือผู้อื่นจะใช้ประโยชน์จากผลของโครงการ มีดังนี้ 1. เพื่อเป็นประโยชน์ต่อนักเรียนและเป็นแบบอย่างได้ 2. เป็นประโยชน์ต่อชุมชนและเป็นแบบอย่างได้ 3. เป็นประโยชน์ต่อสังคม ประเทศชาติและเป็นแบบอย่างได้