ศูนย์เรียนรู้เด็กไทยแก้มใส

โครงการเด็กไทยแก้มใสถวายเจ้าฟ้านักโภชนาการ เกิดจากความร่วมมือระหว่างกระทรวงสาธารณสุข กระทรวงศึกษาธิการ ร่วมกับหน่วยงานภาคีได้แก่กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ สมาคมโภชนาการแห่งประเทศไทยในพระราชูปถัมภ์ กรุงเทพมหานคร และ กระทรวงมหาดไทย ภายใต้การสนับสนุนจากสำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.)โดยมีวัตถุประสงค์ เพื่อส่งเสริมและสนับสนุนโรงเรียนในการน้อมนำแนวทางการดำเนินงานที่ประสบความสำเร็จ การบริหารจัดการอาหารและโภชนาการในโรงเรียนอย่างครบวงจรของโครงการตามพระราชดำริ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารีไปปฏิบัติในการพัฒนาด้านเกษตร อาหาร โภชนาการและสุขภาพเด็กในโรงเรียน โดยน้อมนำกรอบแนวคิดและองค์ประกอบของการพัฒนาจากบทเรียนโรงเรียนในโครงการพระราชดำริใน 8 องค์ประกอบคือ 1) การเกษตรในโรงเรียน 2) สหกรณ์นักเรียน 3) การจัดการบริหารของโรงเรียน 4) การติดตามภาวะโภชนาการ 5) การพัฒนาสุขนิสัยของนักเรียน 6) การพัฒนาอนามัยสิ่งแวดล้อมของโรงเรียนให้ถูกสุขลักษณะ 7) การจัดบริการสุขภาพ และ8) การจัดการเรียนรู้ : เกษตร โภชนาการ และสุขภาพอนามัย โดยมีเป้าหมายเพื่อให้เด็กนักเรียนเกิดคุณลักษณะสำคัญใน 4 ประการตามแนวพระราชดำริ คือ มีพุทธศึกษา จริยศึกษา หัตถศึกษาและ จริยศึกษา มีภาวะโภชนาการดี สุขภาพแข็งแรง ไปพร้อมๆ กับการพัฒนาทักษะที่จำเป็นและคุณลักษณะที่เอื้อต่อการมีสุขภาวะ และคุณภาพชีวิตที่ดี ซึ่งเป็นการพัฒนาที่มีเด็กเป็นศูนย์กลาง โดยเน้นให้เด็กนักเรียนได้เรียนรู้จากการลงมือปฏิบัติจริงด้วยตนเอง (Learning by doing) เพื่อกระตุ้นให้เกิดการเรียนรู้ พัฒนาทักษะและคุณลักษณะที่เหมาะสม สามารถนำไปใช้ได้ในชีวิตจริงและพึ่งตนเองได้ โดยโรงเรียนที่เข้าร่วมโครงการฯ ต้องมีการบริหารจัดการแผนงานอย่างเหมาะสม สอดคล้องกับความต้องการ บริบทของชุมชน และวัฒนธรรมประเพณี ซึ่งโครงการเด็กไทยแก้มใสถวายเจ้าฟ้านักโภชนาการในปีที่ 1 (พ.ศ.2557-2558) มีโรงเรียนเข้าร่วมโครงการทั้งสิ้น 544 โรงเรียนจากทั่วประเทศ
สถานการณ์ภาวะทุพโภชนาการของประเทศไทยจากรายงานการเฝ้าระวังภาวะโภชนาการนักเรียนอายุ 6-12 ปี จำนวน 1,492,089 คน ใน 76 จังหวัด ของกรมอนามัย ปี 2555 พบว่านักเรียนมีภาวะอ้วน ร้อยละ 12.5 เตี้ยร้อยละ 16.8 และระบุว่านักเรียนอายุ 6-12 ปี ที่มีส่วนสูงระดับดีและรูปร่างสมส่วน มีเพียง ร้อยละ 51.6 ซึ่งสอดคล้องกับการสำรวจข้อมูลพื้นฐานของสำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน (สพฐ.) ปี 2544พบว่า เด็กไทยสัดส่วนไม่ได้มาตรฐาน จำนวน 1.2ล้านคน จำแนกเป็นน้ำหนักต่ำกว่าเกณฑ์ จำนวน 223,288 คน น้ำหนักสูงกว่าเกณฑ์มาตรฐานจำนวน 590,087 คน และส่วนสูงต่ำกว่าเกณฑ์มาตรฐาน จำนวน 258,149 คนซึ่งจะส่งผลกระทบต่อระดับสติปัญญาและคุณภาพชีวิตของเด็กไทยหนึ่งในสาเหตุสำคัญคือ1) การพฤติกรรมการบริโภคไม่เหมาะสมตามวัย โดยเฉพาะการบริโภคผักน้อยกว่าปริมาณที่แนะนำ คือเฉลี่ยวันละ 60 กรัม (ปริมาณที่แนะนำวันละ 400 กรัม) กินขนมกรุบกรอบและเครื่องดื่มรสหวานจัดเกือบทุกวันหรือทุกวันสูงถึงร้อยละ 67.4 นอกจากนี้ยังพบว่าเด็กไทยในช่วงวัยประถมศึกษาจะได้รับน้ำตาลจากเครื่องดื่มเฉลี่ย 5-7 ช้อนชา/วัน และน้ำตาลจากขนมกรุบกรอบเฉลี่ย 3 ช้อนชา/วันซึ่งปริมาณรวมในการบริโภคน้ำตาลของเด็กมากถึง 10 ช้อนชา และ2) สภาพแวดล้อมที่ไม่เอื้อต่อสุขภาพผลกระทบของการได้รับสารอาหารไม่เพียงพอจะส่งผลให้เด็กมีการเจริญเติบโตและพัฒนาร่างกายและสติปัญญาที่ช้าไม่เป็นไปตามศักยภาพที่ควรจะเป็น จากสถานการณ์ดังกล่าว โรงเรียน บ้านโคกจำเริญ จึงได้เข้าร่วมโครงการเด็กไทยแก้มใสถวายเจ้าฟ้านักโภชนาการ ปีที่ 1 เพื่อน้อมนำแนวทางการดำเนินงานที่ประสบความสำเร็จ จากการบริหารจัดการอาหารและโภชนาการในโรงเรียนอย่างครบวงจรของโครงการตามพระราชดำริ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารีมาปฏิบัติในการพัฒนาโรงเรียน เพื่อให้เด็กนักเรียน มีภาวะโภชนาการดี สุขภาพแข็งแรง ไปพร้อมๆ กับการพัฒนาทักษะที่จำเป็นและคุณลักษณะที่เอื้อต่อการมีสุขภาวะ และคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้น

กรอบแนวคิดหลักของโรงเรียนมีดังนี้ 1.เด็กเป็นผู้ลงมือทำเอง -สร้างแกนนำนักเรียนชั้นป.4 –ป.6 ตามกิจกรรม 8 องค์ประกอบ -นักเรียนทุกคนตั้งแต่ชั้นอนุบาล 1 – ป.6 ร่วมกิจกรรมการดำเนินงานตาม 8 องค์ประกอบตามศักยภาพ 2.สถานศึกษาเป็นฐานของการพัฒนา -พัฒนาโรงเรียนเป็นศูนย์การเรียนรู้ตามกิจกรรม 8 องค์ประกอบ ได้แก่ 1.การเกษตรในโรงเรียน 2.สหกรณ์นักเรียน 3.การจัดบริการอาหารในโรงเรียน 4.การติดตามภาวะโภชนาการ สมรรถภาพทางกายนักเรียนและสุขภาพ 5.การพัฒนาสุขนิสัยและการส่งเสริมสุขภาพอนามัยนักเรียน 6.การพัฒนาอนามัยสิ่งแวดล้อมในโรงเรียน 7.การจัดบริการสุขภาพนักเรียน 8.การจัดการเรียนรู้แบบบูรณาการด้านเกษตร โภชนาการ และ สุขภาพ 3.การมีส่วนร่วมของชุมชน -สร้างเครือข่ายผู้ปกครอง และแกนนำชุมชนดูแลกิจกรรมตาม 8 องค์ประกอบ 4.ความร่วมมือของหน่วยงาน ในการถ่ายทอดความรู้และเทคโนโลยีในโรงเรียน -แสวงหาภูมิปัญญาท้องถิ่น วิทยากร ในการพัฒนาศูนย์การเรียนรู้

1. เด็กนักเรียนมีสุขภาพและพัฒนาการด้านร่างกายเติบโตสมวัย มีอารมณ์และสติปัญญา ที่ดีขึ้น รวมทั้งมีทักษะเพื่อการดำรงชีวิตที่สามารถนำไปใช้ประโยชน์ได้ในชีวิตจริง
2. โรงเรียนมีรูปแบบการลดปัญหาโภชนาการและสุขภาพของนักเรียนลงได้ มีความรู้และแนวทางในการจัดการเพื่อส่งเสริมสุขภาพและพัฒนาการของเด็กนักเรียนอย่างมีประสิทธิภาพ
3. พ่อแม่ผู้ปกครองและคนในชุมชนมีส่วนร่วมในกิจกรรมการพัฒนาเด็กนักเรียนในด้านต่างๆช่วยเสริมสร้างความอบอุ่นและความเข้มแข็งให้กับครอบครัวและชุมชน ตลอดจนเกิดความยั่งยืนในการดำเนินงาน
4. ชุมชนมีความตระหนักรู้และตื่นตัวในการจัดการด้านอาหาร โภชนาการ และสุขภาพของเด็กนักเรียน

นักเรียนเจริญเติบโตสมวัยโดยมี ภาวะเริ่มอ้วนและอ้วน ไม่เกินร้อยละ5 ภาวะผอม ไม่เกินร้อยละ7 ภาวะเตี้ย ไม่เกินร้อยละ7 ดูส่วนสูงตามเกณฑ์อายุ(กรณีที่ภาวะโภชนาการไม่เป็นไปตามเกณฑ์ที่กำหนดให้ลดลงจากเดิมไม่น้อยกว่า 0.5 ต่อปี) นักเรียนได้กินผัก – ผลไม้หลากหลายเพิ่มขึ้นในมื้อกลางวัน เฉลี่ย ผัก วันละประมาณ70กรัมอนุบาล 3ช้อน ( 50กรัม) ประถม 4ช้อน (70กรัม)ผลไม้ (อนุบาล 1/2ส่วนประถม 1ส่วน)
ต่อมื้อต่อคน

1. เมื่อดำเนินโครงการแล้วเสร็จ จะมีการดำเนินการต่อเนื่องหรือไม่ อย่างไร
   การดำเนินโครงการในปีที่ 1 ที่ผ่านมาทำให้โรงเรียน รู้ทิศทางการพัฒนาของโครงการ ดังนั้น การที่โรงเรียนได้ต่อยอดในปีที่ 2 โรงเรียนจึงมีความพร้อมที่จะพัฒนาตนเองเป็นศูนย์การเรียนรู้ต้นแบบโรงเรียนเด็กไทยแก้มใส ให้เป็นรูปธรรม และมีความยั่งยืนตามเจตนารมณ์ ของโครงการและจะดำเนินการอย่างต่อเนื่องเพื่อพัฒนาเด็กนักเรียนให้มีสุขภาพที่สมบูรณ์ตามวัย โดยจะเน้นการมีส่วนร่วมของผู้ปกครอง ชุมชนและผู้มีส่วนเกี่ยวข้องตลอดไป
2. ระบุวิธีการขยายผลจากการดำเนินโครงการ และชุมชน หรือผู้อื่นจะใช้ประโยชน์จากผลของโครงการนี้อย่างไร จากการดำเนินโครงการเด็กไทยแก้มใสในปีที่ 1 ที่ผ่านมา ที่เป็นรูปธรรมได้แก่การดำเนินงานใน 8 องค์ประกอบที่เห็นผลอย่างชัดเจนและสามารถที่จะเป็นแบบอย่างการดำเนินงาน เพื่อพัฒนานักเรียนได้อย่างดีดังนั้นการขยายผลจึงเป็นเรื่องที่เหมาะสมอย่างยิ่งสำหรับการนำโครงการนี้ ไปใช้ในโรงเรียน ชุมชน ด้วยการจัดนิทรรศการโครงการ การ นำเสนอผลสำเร็จของโครงการ การศึกษาศูนย์การเรียนรู้กิจกรรมทั้ง 8 องค์ประกอบ การจัดสร้างเครือข่ายโรงเรียน เครือข่ายชุมชน เครือข่ายผู้ปกครอง