ศูนย์เรียนรู้เด็กไทยแก้มใส

โครงการเด็กไทยแก้มใสถวายเจ้าฟ้านักโภชนาการ เกิดจากความร่วมมือระหว่างกระทรวงสาธารณสุข กระทรวงศึกษาธิการ ร่วมกับหน่วยงานภาคี ได้แก่ กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ สมาคมโภชนาการแห่งประเทศไทยในพระราชูปถัมภ์ กรุงเทพมหานคร และ กระทรวงมหาดไทย ภายใต้การสนับสนุนจากสำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) โดยมีวัตถุประสงค์ เพื่อส่งเสริมและสนับสนุนโรงเรียนในการน้อมนำแนวทางการดำเนินงานที่ประสบความสำเร็จ การบริหารจัดการอาหารและโภชนาการในโรงเรียนอย่างครบวงจรของโครงการตามพระราชดำริ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารีไปปฏิบัติในการพัฒนาด้านเกษตร อาหาร โภชนาการและสุขภาพเด็กในโรงเรียน โดยน้อมนำกรอบแนวคิดและองค์ประกอบของการพัฒนาจากบทเรียนโรงเรียนในโครงการพระราชดำริใน 8 องค์ประกอบคือ 1) การเกษตรในโรงเรียน 2) สหกรณ์นักเรียน 3) การจัดการบริหารของโรงเรียน 4) การติดตามภาวะโภชนาการ 5) การพัฒนาสุขนิสัยของนักเรียน 6) การพัฒนาอนามัยสิ่งแวดล้อมของโรงเรียนให้ถูกสุขลักษณะ 7) การจัดบริการสุขภาพ และ8) การจัดการเรียนรู้ : เกษตร โภชนาการ และสุขภาพอนามัย โดยมีเป้าหมายเพื่อให้เด็กนักเรียนเกิดคุณลักษณสำคัญใน 4 ประการตามแนวพระราชดำริ คือ มีพุทธศึกษา จริยศึกษา หัตถศึกษาและ จริยศึกษา มีภาวะโภชนาการดี สุขภาพแข็งแรง ไปพร้อมๆ กับการพัฒนาทักษะที่จำเป็นและคุณลักษณะที่เอื้อต่อการมีสุขภาวะ และคุณภาพชีวิตที่ดี ซึ่งเป็นการพัฒนาที่มีเด็กเป็นศูนย์กลาง โดยเน้นให้เด็กนักเรียนได้เรียนรู้จากการลงมือปฏิบัติจริงด้วยตนเอง (Learning by doing) เพื่อกระตุ้นให้เกิดการเรียนรู้ พัฒนาทักษะและคุณลักษณะที่เหมาะสม สามารถนำไปใช้ได้ในชีวิตจริงและพึ่งตนเองได้ โดยโรงเรียนที่เข้าร่วมโครงการฯ ต้องมีการบริหารจัดการแผนงานอย่างเหมาะสม สอดคล้องกับความต้องการ บริบทของชุมชน และวัฒนธรรมประเพณี ซึ่งโครงการเด็กไทยแก้มใสถวายเจ้าฟ้านักโภชนาการในปีที่ 1 (พ.ศ.2557-2558) มีโรงเรียนเข้าร่วมโครงการทั้งสิ้น 544 โรงเรียนจากทั่วประเทศ
สถานการณ์ภาวะทุพโภชนาการของประเทศไทยจากรายงานการเฝ้าระวังภาวะโภชนาการนักเรียนอายุ 6-12 ปี จำนวน 1,492,089 คน ใน 76 จังหวัด ของกรมอนามัย ปี 2555 พบว่านักเรียนมีภาวะอ้วน ร้อยละ 12.5 เตี้ยร้อยละ 16.8 และระบุว่านักเรียนอายุ 6-12 ปี ที่มีส่วนสูงระดับดีและรูปร่างสมส่วน มีเพียง ร้อยละ 51.6 ซึ่งสอดคล้องกับการสำรวจข้อมูลพื้นฐานของสำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน (สพฐ.) ปี 2544พบว่า เด็กไทยสัดส่วนไม่ได้มาตรฐาน จำนวน 1.2ล้านคน จำแนกเป็นน้ำหนักต่ำกว่าเกณฑ์ จำนวน 223,288 คน น้ำหนักสูงกว่าเกณฑ์มาตรฐานจำนวน 590,087 คน และส่วนสูงต่ำกว่าเกณฑ์มาตรฐาน จำนวน 258,149 คนซึ่งจะส่งผลกระทบต่อระดับสติปัญญาและคุณภาพชีวิตของเด็กไทยหนึ่งในสาเหตุสำคัญคือ1) การพฤติกรรมการบริโภคไม่เหมาะสมตามวัย โดยเฉพาะการบริโภคผักน้อยกว่าปริมาณที่แนะนำ คือเฉลี่ยวันละ 60 กรัม (ปริมาณที่แนะนำวันละ 400 กรัม) กินขนมกรุบกรอบและเครื่องดื่มรสหวานจัดเกือบทุกวันหรือทุกวันสูงถึงร้อยละ 67.4 นอกจากนี้ยังพบว่าเด็กไทยในช่วงวัยประถมศึกษาจะได้รับน้ำตาลจากเครื่องดื่มเฉลี่ย 5-7 ช้อนชา/วัน และน้ำตาลจากขนมกรุบกรอบเฉลี่ย 3 ช้อนชา/วันซึ่งปริมาณรวมในการบริโภคน้ำตาลของเด็กมากถึง 10 ช้อนชา และ2) สภาพแวดล้อมที่ไม่เอื้อต่อสุขภาพผลกระทบของการได้รับสารอาหารไม่เพียงพอจะส่งผลให้เด็กมีการเจริญเติบโตและพัฒนาร่างกายและสติปัญญาที่ช้าไม่เป็นไปตามศักยภาพที่ควรจะเป็น จากสถานการณ์ดังกล่าว โรงเรียนบ้านหลวงเหนือ (วิทิตตานุกูล) จึงได้เข้าร่วมโครงการเด็กไทยแก้มใสถวายเจ้าฟ้านักโภชนาการ ปีที่ 2 เพื่อน้อมนำแนวทางการดำเนินงานที่ประสบความสำเร็จ จากการบริหารจัดการอาหารและโภชนาการในโรงเรียนอย่างครบวงจรของโครงการตามพระราชดำริ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารีมาปฏิบัติในการพัฒนาโรงเรียน เพื่อให้เด็กนักเรียน มีภาวะโภชนาการดี สุขภาพแข็งแรง ไปพร้อมๆ กับการพัฒนาทักษะที่จำเป็นและคุณลักษณะที่เอื้อต่อการมีสุขภาวะ และคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้น

โรงเรียนบ้านหลวงเหนือ (วิทิตตานุกูล) ได้นำหลักการแนวคิดตามรอยพระยุคลบาทฯ มาประยุกต์ใช้ในการดำเนินการตามโครงการเด็กไทยแก้มใส โดยการพัฒนาอาหารโภชนาการและสุขภาพอนามัยในโรงเรียนอย่างครบวงจร มา ปฏิบัติในโครงการเด็กไทยแก้มใส มี 8 องค์ประกอบหลัก คือ 1) เกษตรในโรงเรียน 2) สหกรณ์นักเรียน 3) การ จัดบริการอาหาร 4) การติดตามภาวะโภชนาการ สมรรถภาพทางกาย และสุขภาพนักเรียน 5) การพัฒนาสุข นิสัยและการส่งเสริมสุขภาพอนามัยนักเรียน 6)การพัฒนาอนามัยสิ่งแวดล้อมโรงเรียน 7)จัดบริการสุขภาพ นักเรียน 8)การจัดการเรียนรู้แบบบูรณาการเกษตร อาหารโภชนาการและสุขภาพ เป็นการดําเนินงานพัฒนา เชิงบูรณาการเชื่อมโยงกันทั้ง8 องค์ประกอบหลักที่เน้นการมีส่วนร่วมของชุมชนและมีการถ่ายทอดเทคโนโลยี องค์ความรู้ที่เกิดจากการดําเนินงานให้กับคนในชุมชนเพื่อครอบครัวและชุมชนสามารถพึ่งตนเองได้โดยการ พัฒนาเชิงบูรณาการทั้ง 8องค์ประกอบนี้มีเด็กเป็นศูนย์กลางการพัฒนาซึ่งมีเป้าหมายสูงสุดคือ เสริมสร้าง ศักยภาพเด็กให้เติบโต“มีโภชนาการสมวัย สุขภาพดีผลการเรียนดีมีจิตสาธารณะ” และเป็นคนที่มีคุณภาพ ของประเทศและของโลกต่อไป

ดังนั้น โรงเรียน.บ้านหลวงเหนือ (วิทิตตานุกูล) จึงได้เสนอแผนการพัฒนาของโรงเรียนร่วมกับชุมชน เพื่อต่อยอดการดำเนินงานโครงการเด็กไทยแก้มใสจากปีที่1โดยมีปณิธานอย่างมุ่งมั่นในการเจริญรอยตามพระยุคลบาท สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ในการน้อมนำรูปแบบการบริหารจัดการที่ดีด้านอาหาร โภชนาการ และสุขภาพของนักเรียนอย่างครบวงจรมาปฏิบัติเพื่อพัฒนาโรงเรียนให้เป็นแหล่งเรียนรู้ของชุมชนต่อยอดให้เป็นศูนย์เรียนรู้ต้นแบบโรงเรียนเด็กไทยแก้มใสถวายเจ้าฟ้านักโภชนาการ เพื่อให้การแก้ไขปัญหาภาวะทุพโภชนาการและสุขภาพนักเรียนบรรลุผลสำเร็จตามเป้าหมายต่อเนื่องอย่างยั่งยืน ตามผลที่คาดหวังของโครงการ

1. นักเรียนมีน้ำหนัก ส่วนสูง ตามเกณฑ์กระทรวงสาธารณสุขกำหนด
2. นักเรียนมีความรู้ ทักษะ และทัศนคคิที่ดีทางการเกษตร
3. นักเรียนมีสุขนิสัยที่ดีลักษณะนิสัยที่ดี
4. นักเรียนมีสุขภาพภาวะช่องปากปลอดภัย
5. นักเรียนพัฒนาอนามัยสิ่งแวดล้อมของโรงเรียนให้ถูกสุขลักษณะ

1. นักเรียนเจริญเติบโตสมวัย โดยมี
   

   • ภาวะเริ่มอ้วน และอ้วน ไม่เกิน 7 %
     
   • ภาวะค่อนข้างผอมและผอมไม่เกิน 7 %
     
   • ภาวะค่อนข้างเตี้ย และเตี้ยไม่เกิน 6 %
     

2. นักเรียนได้กินผัก-ผลไม้หลากหลายเพิ่มขึ้น ในมื้อกลางวัน เฉลี่ย ผักวันละ ประมาณ 40-100 กรัม(อนุบาล 3 ช้อน(50กรัม)ประถม 4 ช้อน (70 กรัม) และมัธยม 5 ช้อน (90 กรัม)) ผลไม้(อนุบาล ? ส่วน ประถม 1 ส่วน) ต่อมื้อต่อคน
   

3. ระดับความสำเร็จของโรงเรียนในการพัฒนาด้านการจัดการอาหาร - โภชนาการ - สุขภาพ บุคลากรของโรงเรียนบ้านผาเวียงมีศักยภาพด้านการจัดบริการอาหาร ตามมาตรฐานโภชนาการ โดยใช้ Thai School Lunch Program การมีส่วนร่วมของผู้ปกครอง ชุมชน หน่วยงานในท้องถิ่น และผู้มีส่วนเกี่ยวข้องกับการจัดการศึกษาของโรงเรียน ในการจัดการเรื่องอาหาร โภชนาการ และสุขภาพของนักเรียนในโรงเรียน

กิจกรรมเรียนรู้ต้นแบบเด็กไทยแก้มใส ถือว่าเป็นกิจกรรมส่วนหนึ่งของการจัดกิจกรรมการเรียนการสอนตามหลักสูตรสถานศึกษาปัจจุบัน คณะทำงานมีความมุ่งมั่นจะพัฒนาต่อเนื่องไปตลอดเพราะเห็นว่าเป็นกิจกรรมที่เกิดประโยชน์อย่างยิ่งต่อผู้เรียนในการพัฒนาด้านสุขภาพและสานต่อตามแนวปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงในชุมชน ทั้งครู คณะกรรมการสถานศึกษาขั้นพื้นฐาน ผู้ปกครองมีแนวคิดร่วมกันและร่วมทำงานไปด้วยกัน เป้าหมายคือให้ผู้เรียนได้เรียนรู้ มีทักษะในชีวิต มีสุขภาพพลานามัยแข็งแรงสมบูรณ์ เป็นพลเมืองที่ดีของชาติต่อไป