ศูนย์เรียนรู้เด็กไทยแก้มใส

สถานการณ์ภาวะทุพโภชนาการของประเทศไทยจากรายงานการเฝ้าระวังภาวะโภชนาการนักเรียนอายุ 6-12 ปี จำนวน 1,492,089 คน ใน 76 จังหวัด ของกรมอนามัย ปี 2555 พบว่านักเรียนมีภาวะอ้วน ร้อยละ 12.5 เตี้ยร้อยละ 16.8 และระบุว่านักเรียนอายุ 6-12 ปี ที่มีส่วนสูงระดับดีและรูปร่างสมส่วน มีเพียง ร้อยละ 51.6 ซึ่งสอดคล้องกับ การสำรวจข้อมูลพื้นฐานของสำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน (สพฐ.) ปี 2544พบว่า เด็กไทยสัดส่วน ไม่ได้มาตรฐาน จำนวน 1.2ล้านคน จำแนกเป็นน้ำหนักต่ำกว่าเกณฑ์ จำนวน 223,288 คน น้ำหนักสูงกว่าเกณฑ์มาตรฐานจำนวน 590,087 คน และส่วนสูงต่ำกว่าเกณฑ์มาตรฐาน จำนวน 258,149 คนซึ่งจะส่งผลกระทบต่อระดับสติปัญญาและคุณภาพชีวิตของเด็กไทยหนึ่งในสาเหตุสำคัญคือ

1) การพฤติกรรมการบริโภคไม่เหมาะสมตามวัย โดยเฉพาะการบริโภคผักน้อยกว่าปริมาณที่แนะนำ คือเฉลี่ยวันละ 60 กรัม (ปริมาณที่แนะนำวันละ 400 กรัม) กินขนมกรุบกรอบและเครื่องดื่ม รสหวานจัดเกือบทุกวันหรือทุกวันสูงถึงร้อยละ 67.4 นอกจากนี้ยังพบว่าเด็กไทยในช่วงวัยประถมศึกษาจะได้รับน้ำตาล จากเครื่องดื่มเฉลี่ย 5-7 ช้อนชา/วัน และน้ำตาลจากขนมกรุบกรอบเฉลี่ย 3 ช้อนชา/วันซึ่งปริมาณรวมในการบริโภคน้ำตาลของเด็กมากถึง 10 ช้อนชา และ 2) สภาพแวดล้อมที่ไม่เอื้อต่อสุขภาพผลกระทบของการได้รับสารอาหารไม่เพียงพอจะส่งผลให้เด็กมีการเจริญเติบโตและพัฒนาร่างกายและสติปัญญาที่ช้าไม่เป็นไปตามศักยภาพที่ควรจะเป็น จากสถานการณ์ดังกล่าว โรงเรียนชุมชนวัดน้ำพุ(น้ำพุพิทยาคาร) จึงได้เข้าร่วมโครงการเด็กไทยแก้มใสถวายเจ้าฟ้านักโภชนาการ ปีที่ 1 เพื่อน้อมนำแนวทางการดำเนินงานที่ประสบความสำเร็จ จากการบริหารจัดการอาหารและโภชนาการในโรงเรียนอย่างครบวงจรของโครงการตามพระราชดำริ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารีมาปฏิบัติในการพัฒนาโรงเรียน เพื่อให้เด็กนักเรียน มีภาวะโภชนาการที่ดี สุขภาพแข็งแรง ไปพร้อมๆ กับการพัฒนาทักษะที่จำเป็นและคุณลักษณะที่เอื้อต่อการมีสุขภาวะ และคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้นซึ่งในปีที่ 1 ได้ดำเนินการดังต่อไปนี้

โรงเรียนชุมชนวัดน้ำพุ (น้ำพุพิทยาคาร)ได้ดำเนินกิจกรรมตามโครงการเด็กไทยแก้มใส 8กิจกรรมคือ

1. กิจกรรมการเกษตรในโรงเรียน โรงเรียนชุมชนวัดน้ำพุ (น้ำพุพิทยาคาร) ได้จัดกิจกรรมทางการเกษตร 4 กิจกรรมคือกิจกรรมการเลี้ยงปลาดุกกิจกรรมการเพาะเห็ดนางฟ้ากิจกรรมการเลี้ยงกบและกิจกรรมการปลูกพืชผักสวนครัวโดยแต่ละกิจกรรมนักเรียนได้เป็นผู้ปฏิบัติและมีครูเป็นที่ปรึกษาดังนั้นนักเรียนจึงได้รับประสบการณ์ตรงและสามารถ นำความรู้ที่ได้ไปประยุกต์ใช้ได้จริงในชีวิตประจำวัน
2. กิจกรรมสหกรณ์นักเรียนผลผลิตที่ได้จากกิจกรรมการเกษตรจะถูกส่งต่อไปยังสหกรณ์เพื่อนักเรียนได้เรียนรู้ระบบการซื้อขายการกำหนดราคาสินค้าการจัดทำบัญชี
3. กิจกรรมการจัดบริการอาหารของโรงเรียนโรงเรียนได้จัดบริการอาหารให้กับนักเรียนโดยจัดซื้อวัตถุดิบในการประกอบอาหารจากสหกรณ์โรงเรียนเช่นผลผลิตทางการเกษตรในโรงเรียนนอกจากนี้โรงเรียนได้กำหนดรายการอาหาร ที่หมุนเวียนอย่างต่อเนื่องเพื่อให้นักเรียนได้รับคุณค่าทางอาหารที่ครบถ้วนและในอัตราส่วนที่เหมาะสมกับวัย
4. กิจกรรมการติดตามภาวะโภชนาการโรงเรียนได้มีการสำรวจภาวะโภชนาการของนักเรียนอย่างต่อเนื่อง เช่น การชั่งน้ำหนักการวัดส่วนสูงและมีการสรุปข้อมูลภาคเรียนละ 1 ครั้ง นอกจากนี้ได้จัดกิจกรรมเพื่อแก้ไขปัญหาให้กับนักเรียนที่อยู่ในภาวะโภชนาการที่ไม่เหมาะสมกับวัยเช่นกิจกรรมออกกำลังกายเพื่อลดพุง เป็นต้น
5. กิจกรรมการพัฒนาสุขนิสัยของนักเรียนโรงเรียนได้จัดกิจกรรมเพื่อพัฒนาสุขนิสัยของนักเรียนอย่างต่อเนื่อง เพื่อสุขนิสัยที่ดีของนักเรียนเช่นการเข้าแถวรับบริการอาหารการล้างมือก่อนรับประทานอาหารการใช้ช้อนกลางในการรับประทานอาหารการแปรงฟันหลังรับประทานอาหาร ฯลฯจากกิจกรรมดังกล่าวได้บ่มเพาะคุณลักษณะนิสัยที่ดีและถือปฏิบัติเป็นนิสัย
6. กิจกรรมการพัฒนาอนามัยสิ่งแวดล้อมของโรงเรียนที่ถูกสุขลักษณะโรงเรียนได้จัดสิ่งแวดล้อมภายในให้เหมาะสมกับการเรียนรู้ของนักเรียน
7. กิจกรรมจัดบริการสุขภาพโรงเรียนได้ดูแลและตรวจสุขภาพของนักเรียนอย่างต่อเนื่อง นอกจากนี้ยังได้รับ ความร่วมมือจากโรงพยาบาลวิเศษชัยชาญโรงพยาบาลสถานีอนามัยประจำตำบลเข้ามาช่วยดูแลสุขภาพนักเรียนทุกด้าน
8. กิจกรรมการจัดการเรียนรู้ เกษตรโภชนาการและสุขภาพอนามัย โรงเรียนได้จัดทำแผนการจัดการเรียนรู้ เพื่อบูรณาการกิจกรรมต่างๆให้สอดคล้องกับหลักสูตรเพื่อนักเรียนได้ประสบการณ์และความรู้ที่ครบองค์รวม นอกจากนี้ได้เชิญวิทยาการภายในท้องถิ่นมาให้ความรู้กับนักเรียนเพิ่มเติม จากผลการดำเนินงานทั้ง8กิจกรรมทำให้โรงเรียนมีการทำงานอย่างเป็นระบบสอดคล้องกันทุกกิจกรรมนักเรียนมีสุขภาพและสุขนิสัยที่ดีมากขึ้นในทุกๆ ด้านนอกจากนี้ชุมชนเข้ามาส่วนร่วมกับการทำกิจกรรมของโรงเรียนมากขึ้นเช่น การดูแลสุขภาพสุขนิสัยของนักเรียนส่งผลให้โรงเรียนและชุมชนมีความสัมพันธ์ที่ดีต่อกัน

โรงเรียนชุมชมชนวัดน้ำพุ(น้ำพุพิทยาคาร)ได้เข้าร่วมโครงการเด็กไทยแก้มใส ปี 1จัดกิจกรรม8กิจกรรม ดังนี้

1. กิจกรรมการเกษตรในโรงเรียนประกอบด้วยกิจกรรมย่อย 4 กิจกรรมคือกิจกรรมการเลี้ยงปลาดุกกิจกรรมการเพาะเห็ดนางฟ้ากิจกรรมการเลี้ยงกบและกิจกรรมการปลูกพืชผักสวนครัว
2. กิจกรรมสหกรณ์นักเรียนประกอบด้วยสหกรณ์ร้านค้า และออมทรัพย์
3. กิจกรรมการจัดบริการอาหารของโรงเรียนโรงเรียนได้จัดบริการอาหารให้กับนักเรียนโดยจัดซื้อวัตถุดิบในการประกอบอาหารจากสหกรณ์โรงเรียน
4. กิจกรรมการติดตามภาวะโภชนาการโรงเรียนได้มีการสำรวจภาวะโภชนาการของนักเรียนภาคเรียนละ 1 ครั้งนอกจากนี้ได้จัดกิจกรรมเพื่อแก้ไขปัญหาให้กับนักเรียนที่อยู่ในภาวะโภชนาการที่ไม่เหมาะสมกับวัย
5. กิจกรรมการพัฒนาสุขนิสัยของนักเรียนโรงเรียนได้จัดกิจกรรมเพื่อพัฒนาสุขนิสัยของนักเรียนอย่างต่อเนื่อง เพื่อสุขนิสัยที่ดีของนักเรียน
6. กิจกรรมการพัฒนาอนามัยสิ่งแวดล้อมของโรงเรียนที่ถูกสุขลักษณะโรงเรียนได้จัดสิ่งแวดล้อมภายในให้เหมาะสมกับการเรียนรู้ของนักเรียน
7. กิจกรรมจัดบริการสุขภาพโรงเรียนได้ดูแลและตรวจสุขภาพของนักเรียนอย่างต่อเนื่อง เช่น ตรวจความสะอาดทุกส่วนของร่างกายการชั่งน้ำหนักการวัดส่วนสูง ฯลฯ

8. กิจกรรมการจัดการเรียนรู้ เกษตรโภชนาการและสุขภาพอนามัยโรงเรียนได้จัดทำแผนการจัดการเรียนรู้เพื่อ บูรณาการกิจกรรมต่างๆให้สอดคล้องกับหลักสูตร
   ดังนั้น โรงเรียนชุมชนวัดน้ำพุ(น้ำพุพิทยาคาร) จึงได้เสนอแผนการพัฒนาของโรงเรียนร่วมกับชุมชน เพื่อต่อยอด การดำเนินงานในโครงการเด็กไทยแก้มใสจากปีที่ 1 โดยมีปณิธานอย่างมุ่งมั่นในการเจริญรอยตามพระยุคลบาท สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ในการน้อมนำรูปแบบการบริหารจัดการที่ดีด้านอาหาร โภชนาการและสุขภาพของนักเรียนอย่างครบวงจรมาปฏิบัติเพื่อพัฒนาโรงเรียนให้เป็นแหล่งเรียนรู้ของชุมชนต่อยอดให้เป็นศูนย์เรียนรู้ต้นแบบโรงเรียนเด็กไทยแก้มใสถวายเจ้าฟ้านักโภชนาการ เพื่อให้การแก้ไขปัญหาภาวะทุพโภชนาการและสุขภาพนักเรียนบรรลุผลสำเร็จตามเป้าหมายต่อเนื่องอย่างยั่งยืนตามผลที่คาดหวังของโครงการ ผู้บริหารและคณะครู โรงเรียนชุมชนวัดน้ำพุ(น้ำพุพิทยาคาร) มีความมุ่งมั่นที่จะพัฒนานักเรียนให้มีพัฒนาการเหมาะสมตามวัยของนักเรียนในทุกๆ ด้าน ทั้งด้านร่างกายด้านจิตใจและอารมณ์ด้านสังคม และด้านสติปัญญา
   ซึ่งการพัฒนาในด้านต่างๆ จะเกิดขึ้นได้ก็ต้องมีพื้นฐานมาจากสุขภาพร่างกายที่สมบูรณ์แข็งแรง ดังนั้นทางโรงเรียนจึงจะมุ่งเน้นพัฒนานักเรียนในด้านร่างกายและสุขภาพของนักเรียนก่อนเป็นอันดับแรก เพราะเราเชื่อว่าถ้านักเรียนมีสุขภาพร่างกายที่ดีแล้ว การพัฒนาด้านอื่นๆ ก็คงไม่ยากที่จะพัฒนาได้ ดังคำกล่าวที่ว่า “สุขภาพดีมีชัยไปกว่าครึ่ง” โดยทางโรงเรียนได้จัดทำโครงการและกิจกรรมต่างๆ อย่างหลากหลาย ที่มุ่งเน้นการพัฒนาร่างกายและสุขภาพของนักเรียนอย่างต่อเนื่อง เช่น โครงการส่งเสริมสุขภาพโครงการ อย.น้อยโครงการอาหารกลางวันโครงการสหกรณ์เพื่อการเกษตรโครงการศึกษาแหล่งเรียนรู้โครงการอนามัยภายในโรงเรียนโครงการเด็กไทยสุขภาพดีโครงการรณรงค์ป้องกันโรคติดต่อ ฯลฯซึ่งจากการจัดกิจกรรมตามโครงการต่างๆ ที่กล่าวมาในข้างต้น นอกจากจะส่งผลให้นักเรียนมีสุขภาพร่างกายที่ดีแล้ว ยังช่วยให้นักเรียนเกิดการพัฒนาในด้านอื่นๆ ได้อีกด้วย โดยที่การจัดกิจกรรมตามโครงการดังกล่าว มีการสอดแทรกให้นักเรียนได้ร่วมทำกิจกรรมต่างๆ ที่มุ่งเน้นการได้ลงมือปฏิบัติจริงเพื่อให้นักเรียนเกิดพัฒนาการอย่างรอบด้าน โดยกิจกรรมที่เห็นผลได้ชัดเจน เป็นที่ชื่นชอบและเป็นที่สนใจของนักเรียน ได้แก่ กิจกรรมการเลี้ยงกบกิจกรรมการเลี้ยงปลาดุกกิจกรรมการเพาะเห็ดนางฟ้า และกิจกรรมการปลูกพืชผักสวนครัว ซึ่งทั้ง ๔ กิจกรรมนี้ นักเรียนได้มีส่วนร่วมรับผิดชอบและดำเนินงานในขั้นตอนต่างๆ ตั้งแต่เริ่มต้น ทำกิจกรรมจนกระทั่งได้เก็บเกี่ยวผลผลิต ซึ่งผลผลิตที่ได้ก็จะส่งขายไปยังโครงการอาหารกลางวันของโรงเรียนและขายสู่ชุมชนโดยผ่านทางสหกรณ์โรงเรียน นอกจากนี้ ผลผลิตบางส่วนก็มีการแบ่งปันให้กับนักเรียนที่รับผิดชอบในกิจกรรมต่างๆ เพื่อนำไปประกอบอาหารที่บ้าน ซึ่งเรามั่นใจได้ว่าผลผลิตต่างๆเหล่านี้ปลอดสารพิษอย่างแน่นอน

   จากการดำเนินงานตามโครงการเด็กไทยแก้มใสปีที่ 1ที่ผ่านมาโรงเรียนชุมชนวัดน้ำพุ (น้ำพุวิทยาคาร) ได้มีการบริหารโครงการอย่างเป็นระบบ ส่งผลให้กิจกรรมต่างๆ ที่ดำเนินงานนั้น ทำงานสัมพันธ์กันอย่างต่อเนื่องและครบองค์ประกอบทั้ง8องค์ประกอบคือเกษตรในโรงเรียนสหกรณ์นักเรียนการจัดบริการอาหารนักเรียนการเฝ้าระวังและติดตามภาวะโภชนาการและสมรรถภาพทางกายนักเรียนการพัฒนาสุขนิสัยและการส่งเสริมสุขภาพนักเรียนการพัฒนาอนามัยสิ่งแวดล้อมในโรงเรียนการจัดบริการสุขภาพนักเรียนและการจัดการเรียนรู้ด้านเกษตรอาหารโภชนาการและสุขภาพซึ่งแต่ละองค์ประกอบนักเรียนได้รับประสบการณ์ตรงจากการปฏิบัติกิจกรรมดังนั้นผลการประเมินตนเองตามเกณฑ์มาตรฐานของโรงเรียนชุมชนวัดน้ำพุ(น้ำพุพิทยาคาร)ที่ผ่านมาได้คะแนนเฉลี่ย3.77ซึ่งเกณฑ์การตัดสินอยู่ในระดับ ยอดเยี่ยม

1. นักเรียนทุกคนมีภาวะโภชนาการที่ดี ได้รับประทานอาหารถูกหลักโภชนาการ และอาหารปลอดภัย ในทุกมื้อ
2. โรงเรียนเป็นแหล่งเรียนรู้ด้านการเกษตร
3. นักเรียนได้เรียนรู้ด้านเกษตร สหกรณ์ โภชนาการ และสุขภาพ ที่บูรณาการจากภูมิปัญญาท้องถิ่น
4. นักเรียนมีความรู้ด้านสุขนิสัยและการส่งเสริมสุขภาพอนามัยของตนเอง และสามารถดูแลสุขอนามัยของตนเองได้
5. นักเรียนได้รับการดูแลและเฝ้าระวังการเจริญเติบโตและสมรรถภาพทางกายของนักเรียนทุกคนเทอมละ 2 ครั้งเพื่อดูพัฒนาการการเจริญเติบโตด้านร่างกายให้เหมาะสมกับวัย
6. บุคลากรเกิดความตระหนักในการดูแลนักเรียนในด้านต่างๆ
7. นักเรียนมีส่วนร่วมในการทำกิจกรรมต่างๆ ตามโครงการเด็กไทยแก้มใส ส่งผลให้นักเรียนเกิดความรับผิดชอบในการทำงานและมีความรู้จากการทำกิจกรรมต่างๆ ตลอดจนสามารถนำความรู้ที่ได้รับไปประยุกต์ใช้ที่บ้านได้
8. ชุมชนได้เข้ามามีส่วนร่วมในการดำเนินกิจกรรมต่างๆ ได้รับความรู้เกี่ยวกับภาวะโภชนาการของเด็ก และนำความรู้ที่ได้รับไปดูแลบุตรหลานของตนเองได้

นักเรียนเจริญเติบโตสมวัยโดยมี ภาวะเริ่มอ้วนและอ้วน ไม่เกิน 15 % ภาวะผอม ไม่เกิน 15 % ภาวะเตี้ย ไม่เกิน 15 % ดูส่วนสูงตามเกณฑ์อายุ(กรณีที่ภาวะโภชนาการไม่เป็นไปตามเกณฑ์ที่กำหนดให้ลดลงจากเดิมไม่น้อยกว่า 0.5 ต่อปี) นักเรียนได้กินผัก – ผลไม้หลากหลายเพิ่มขึ้นในมื้อกลางวัน เฉลี่ย ผัก วันละประมาณ 450 กรัมอนุบาล 0.5 ทัพพี ประถม 1 ทัพพีผลไม้ (อนุบาล 0.5 ส่วนประถม 1 ส่วน) ต่อมื้อต่อคน

1. ปลูกฝังให้นักเรียนเกิดความตระหนักในการดูแลสุขภาพอนามัยของตนเอง เช่น การเลือกรับประทานอาหารที่มีประโยชน์ต่อร่างกายการหลีกเลี่ยงความเสี่ยงที่ส่งผลต่อภาวะโรคอ้วน เพราะอาจนำมาซึ่งโรคภัยต่างๆ ในอนาคต
2. ให้ชุมชนเข้ามาศึกษาแหล่งเรียนรู้ด้านการเกษตร และนำความรู้ที่ได้ไปประยุกต์ใช้ที่บ้าน
3. ให้ความรู้ด้านการดำเนินกิจกรรม 8 กิจกรรมที่สามารถดูแลและพัฒนานักเรียนกับโรงเรียนเครือข่าย คือ โรงเรียนวัดสี่ร้อย โรงเรียนวัดบางจักร และศูนย์พัฒนาเด็กเล็กเทศบาลบางจักร