ศูนย์เรียนรู้เด็กไทยแก้มใส

โครงการเด็กไทยแก้มใสถวายเจ้าฟ้านักโภชนาการ เกิดจากความร่วมมือระหว่างกระทรวงสาธารณสุข กระทรวงศึกษาธิการ ร่วมกับหน่วยงานภาคี ได้แก่ กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ สมาคมโภชนาการแห่งประเทศไทยในพระราชูปถัมภ์ กรุงเทพมหานคร และ กระทรวงมหาดไทย ภายใต้การสนับสนุนจากสำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) โดยมีวัตถุประสงค์ เพื่อส่งเสริมและสนับสนุนโรงเรียนในการน้อมนำแนวทางการดำเนินงานที่ประสบความสำเร็จ การบริหารจัดการอาหารและโภชนาการในโรงเรียนอย่างครบวงจรของโครงการตามพระราชดำริ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารีไปปฏิบัติในการพัฒนาด้านเกษตร อาหาร โภชนาการและสุขภาพเด็กในโรงเรียน โดยน้อมนำกรอบแนวคิดและองค์ประกอบของการพัฒนาจากบทเรียนโรงเรียนในโครงการพระราชดำริใน 8 องค์ประกอบคือ 1) การเกษตรในโรงเรียน 2) สหกรณ์นักเรียน 3) การจัดการบริหารของโรงเรียน 4) การติดตามภาวะโภชนาการ 5) การพัฒนาสุขนิสัยของนักเรียน 6) การพัฒนาอนามัยสิ่งแวดล้อมของโรงเรียนให้ถูกสุขลักษณะ 7) การจัดบริการสุขภาพ และ8) การจัดการเรียนรู้ : เกษตร โภชนาการ และสุขภาพอนามัย โดยมีเป้าหมายเพื่อให้เด็กนักเรียนเกิดคุณลักษณะสำคัญใน 4 ประการตามแนวพระราชดำริ คือ มีพุทธศึกษา จริยศึกษา หัตถศึกษาและ จริยศึกษา มีภาวะโภชนาการดี สุขภาพแข็งแรง ไปพร้อมๆ กับการพัฒนาทักษะที่จำเป็นและคุณลักษณะที่เอื้อต่อการมีสุขภาวะ และคุณภาพชีวิตที่ดี ซึ่งเป็นการพัฒนาที่มีเด็กเป็นศูนย์กลาง โดยเน้นให้เด็กนักเรียนได้เรียนรู้จากการลงมือปฏิบัติจริงด้วยตนเอง (Learning by doing) เพื่อกระตุ้นให้เกิดการเรียนรู้ พัฒนาทักษะและคุณลักษณะที่เหมาะสม สามารถนำไปใช้ได้ในชีวิตจริงและพึ่งตนเองได้ โดยโรงเรียนที่เข้าร่วมโครงการฯ ต้องมีการบริหารจัดการแผนงานอย่างเหมาะสม สอดคล้องกับความต้องการ บริบทของชุมชน และวัฒนธรรมประเพณี ซึ่งโครงการเด็กไทยแก้มใสถวายเจ้าฟ้านักโภชนาการในปีที่ 1 (พ.ศ.2557-2558) มีโรงเรียนเข้าร่วมโครงการทั้งสิ้น 544 โรงเรียนจากทั่วประเทศ
สถานการณ์ภาวะทุพโภชนาการของประเทศไทยจากรายงานการเฝ้าระวังภาวะโภชนาการนักเรียนอายุ 6-12 ปี จำนวน 1,492,089 คน ใน 76 จังหวัด ของกรมอนามัย ปี 2555 พบว่านักเรียนมีภาวะอ้วน ร้อยละ 12.5 เตี้ยร้อยละ 16.8 และระบุว่านักเรียนอายุ 6-12 ปี ที่มีส่วนสูงระดับดีและรูปร่างสมส่วน มีเพียง ร้อยละ 51.6 ซึ่งสอดคล้องกับการสำรวจข้อมูลพื้นฐานของสำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน (สพฐ.) ปี 2544พบว่า เด็กไทยสัดส่วนไม่ได้มาตรฐาน จำนวน 1.2ล้านคน จำแนกเป็นน้ำหนักต่ำกว่าเกณฑ์ จำนวน 223,288 คน น้ำหนักสูงกว่าเกณฑ์มาตรฐานจำนวน 590,087 คน และส่วนสูงต่ำกว่าเกณฑ์มาตรฐาน จำนวน 258,149 คนซึ่งจะส่งผลกระทบต่อระดับสติปัญญาและคุณภาพชีวิตของเด็กไทยหนึ่งในสาเหตุสำคัญคือ1) การพฤติกรรมการบริโภคไม่เหมาะสมตามวัย โดยเฉพาะการบริโภคผักน้อยกว่าปริมาณที่แนะนำ คือเฉลี่ยวันละ 60 กรัม (ปริมาณที่แนะนำวันละ 400 กรัม) กินขนมกรุบกรอบและเครื่องดื่มรสหวานจัดเกือบทุกวันหรือทุกวันสูงถึงร้อยละ 67.4 นอกจากนี้ยังพบว่าเด็กไทยในช่วงวัยประถมศึกษาจะได้รับน้ำตาลจากเครื่องดื่มเฉลี่ย 5-7 ช้อนชา/วัน และน้ำตาลจากขนมกรุบกรอบเฉลี่ย 3 ช้อนชา/วันซึ่งปริมาณรวมในการบริโภคน้ำตาลของเด็กมากถึง 10 ช้อนชา และ2) สภาพแวดล้อมที่ไม่เอื้อต่อสุขภาพผลกระทบของการได้รับสารอาหารไม่เพียงพอจะส่งผลให้เด็กมีการเจริญเติบโตและพัฒนาร่างกายและสติปัญญาที่ช้าไม่เป็นไปตามศักยภาพที่ควรจะเป็น จากสถานการณ์ดังกล่าว โรงเรียนบ้านหนองยาง(ธนาคารกรุงเทพ 10)จึงได้เข้าร่วมโครงการเด็กไทยแก้มใสถวายเจ้าฟ้านักโภชนาการ ปีที่ 1 เพื่อน้อมนำแนวทางการดำเนินงานที่ประสบความสำเร็จ จากการบริหารจัดการอาหารและโภชนาการในโรงเรียนอย่างครบวงจรของโครงการตามพระราชดำริ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารีมาปฏิบัติในการพัฒนาโรงเรียน เพื่อให้เด็กนักเรียน มีภาวะโภชนาการดี สุขภาพแข็งแรง ไปพร้อมๆ กับการพัฒนาทักษะที่จำเป็นและคุณลักษณะที่เอื้อต่อการมีสุขภาวะ และคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้นซึ่งในปีที่ 1 ได้ดำเนินการ

กรอบแนวคิดการดำเนินงาน(Conceptual Framework)ในการดำเนินงานสู่การเป็นโรงเรียนต้นแบบเด็กไทยแก้มใส จึงได้กำหนดกิจกรรมต่างๆขึ้นได้แก่ กิจกรรมพัฒนาโภชนาการ ,กิจกรรมเกษตรในโรงเรียน ,กิจกรรมส่งเสริมวิชาชีพ ในชุมชน ครอบครัว ,กิจกรรมอาหารกลางวัน กิจกรรมสุขนิสัย ทำความสะอาดในโรงเรียน กิจกรรมสหกรณ์ในโรงเรียน และการบรูณาการเกษตร สุขภาพ และโภชนาการในโรงเรียน โดยใช้กระบวนการส่งเสริมให้ความรู้ และสร้างวัฒนธรรมที่ถูกต้องในการรับประทานอาหาร โดยพัฒนาอาคารสถานที่และการจัดกิจกรรมการเรียนการสอนโดยน้อมนำแนวคิดตามหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงสู่การปฏิบัติ ซึ่งผลการดำเนินกิจกรรมต่างๆตามโครงการจะสามารถพัฒนานักเรียนให้มีความรู้ มีค่านิยมที่ถูกต้องสามารถนำไปปฏิบัติได้ที่บ้านนักเรียนได้เรียนรู้อย่างมีความสุข มีสุขภาพอนามัยที่สมบูรณ์ และสุดท้ายโรงเรียนสามารถจัดกิจกรรมตามโครงการนี้ได้อย่างยั่งยืน

1.นักเรียน มีภาวะโภชนาการสมวัย

2.นักเรียนมีผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนดีขึ้น

3.ชุมชนมีส่วนร่วมในการให้ความรู้ทางด้านการเกษตรเแก่นักเรียน

4.ชุมชนมีส่วนร่วมในการนำผลผลิตทางการเกษตรที่ไร้สารพิษมาจำหน่ายแก่สหกรณ

อัตรานัำหนัก ส่วนสูง ของนักเรียนได้ตามสัดส่วนน้ำหนัก โดยมี

• ภาวะเริ่มอ้วนและอ้วน ไม่เกิน 7 %
• ภาวะค่อนข้างผอมและผอม ไม่เกิน 7 %
• ภาวะค่อนข้างเตี้ยและเตี้ย ไม่เกิน 7 %

1. เมื่อดำเนินโครงการแล้วเสร็จ โรงเรียนต้องดำเนินการอย่างต่อเนื่องจากนักเรียนได้รับผลกระทบด้านโภชนาการทำให้ได้รับสารอาหารครบถ้วนด้านสุขภาพ แข็งแรงสมบูรณ์ ทำให้นักเรียนมีผลการเรียนสูงขึ้น ซึ่งส่งผลให้ชุมชน นักเรียน องค์กรและหน่วยงานที่เกี่ยวข้องมีความพึงพอใจ
2. การขยายผลจากการดำเนินโครงการ และชุมชน หรือผู้อื่นจะใช้ประโยชน์จากผลของโครงการนี้ โดยสร้างความตระหนักให้ชุมชนในการเลี้ยงทารกและเด็กก่อนวัยเรียนให้มีความรู้ด้านสุขภาพ โภชนาการ
   • ขยายผลสู่ชุมชน ด้านการจัดการอาหารโภชนาการและสุขภาพของนักเรียนอย่างครบวงจรและพัฒนาสู่โรงเรียน เป็นแหล่งเรียนรู้ของชุมชน
     
   • เพื่อพัฒนาโรงเรียนให้เป็นศูนย์เรียนรู้ของชุมชนและโรงเรียนเครือข่ายด้านพัฒนาทักษะชีวิตทั้งในและนอกห้องเรียน โดยการมีส่วนร่วมของผู้ปกครองและผู้เกี่ยวข้องในชุมชน
   • หน่วยงานราชการและภาคีเครือข่ายโรงเรียนท่าตูม 3 มีการแลกเปลี่ยนเรียนรู้และส่งเสริมสนับสนุนการจัดการศึกษาซึ่งกันและกันต่อไป