ศูนย์เรียนรู้เด็กไทยแก้มใส

โครงการเด็กไทยแก้มใสถวายเจ้าฟ้านักโภชนาการ เกิดจากความร่วมมือระหว่างกระทรวงสาธารณสุข กระทรวงศึกษาธิการ ร่วมกับหน่วยงานภาคี ได้แก่ กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ สมาคมโภชนาการแห่งประเทศไทยในพระราชูปถัมภ์ กรุงเทพมหานคร และ กระทรวงมหาดไทย ภายใต้การสนับสนุนจากสำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) โดยมีวัตถุประสงค์ เพื่อส่งเสริมและสนับสนุนโรงเรียนในการน้อมนำแนวทางการดำเนินงานที่ประสบความสำเร็จ การบริหารจัดการอาหารและโภชนาการในโรงเรียนอย่างครบวงจรของโครงการตามพระราชดำริ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารีไปปฏิบัติในการพัฒนาด้านเกษตร อาหาร โภชนาการและสุขภาพเด็กในโรงเรียน โดยน้อมนำกรอบแนวคิดและองค์ประกอบของการพัฒนาจากบทเรียนโรงเรียนในโครงการพระราชดำริใน 8 องค์ประกอบคือ 1) การเกษตรในโรงเรียน 2) สหกรณ์นักเรียน 3) การจัดการบริหารของโรงเรียน 4) การติดตามภาวะโภชนาการ 5) การพัฒนาสุขนิสัยของนักเรียน 6) การพัฒนาอนามัยสิ่งแวดล้อมของโรงเรียนให้ถูกสุขลักษณะ 7) การจัดบริการสุขภาพ และ8) การจัดการเรียนรู้ : เกษตร โภชนาการ และสุขภาพอนามัย โดยมีเป้าหมายเพื่อให้เด็กนักเรียนเกิดคุณลักษณ์สำคัญใน 4 ประการตามแนวพระราชดำริ คือ มีพุทธศึกษา จริยศึกษา หัตถศึกษาและ จริยศึกษา มีภาวะโภชนาการดี สุขภาพแข็งแรง ไปพร้อมๆ กับการพัฒนาทักษะที่จำเป็นและคุณลักษณะที่เอื้อต่อการมีสุขภาวะ และคุณภาพชีวิตที่ดี ซึ่งเป็นการพัฒนาที่มีเด็กเป็นศูนย์กลาง โดยเน้นให้เด็กนักเรียนได้เรียนรู้จากการลงมือปฏิบัติจริงด้วยตนเอง (Learning by doing) เพื่อกระตุ้นให้เกิดการเรียนรู้ พัฒนาทักษะและคุณลักษณะที่เหมาะสม สามารถนำไปใช้ได้ในชีวิตจริงและพึ่งตนเองได้ โดยโรงเรียนที่เข้าร่วมโครงการฯ ต้องมีการบริหารจัดการแผนงานอย่างเหมาะสม สอดคล้องกับความต้องการ บริบทของชุมชน และวัฒนธรรมประเพณี ซึ่งโครงการเด็กไทยแก้มใสถวายเจ้าฟ้านักโภชนาการในปีที่ 1 (พ.ศ.2557-2558) มีโรงเรียนเข้าร่วมโครงการทั้งสิ้น 544 โรงเรียนจากทั่วประเทศ
สถานการณ์ภาวะทุพโภชนาการของประเทศไทยจากรายงานการเฝ้าระวังภาวะโภชนาการนักเรียนอายุ 6-12 ปี จำนวน 1,492,089 คน ใน 76 จังหวัด ของกรมอนามัย ปี 2555 พบว่านักเรียนมีภาวะอ้วน ร้อยละ 12.5 เตี้ยร้อยละ 16.8 และระบุว่านักเรียนอายุ 6-12 ปี ที่มีส่วนสูงระดับดีและรูปร่างสมส่วน มีเพียง ร้อยละ 51.6 ซึ่งสอดคล้องกับการสำรวจข้อมูลพื้นฐานของสำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน (สพฐ.) ปี 2544พบว่า เด็กไทยสัดส่วนไม่ได้มาตรฐาน จำนวน 1.2ล้านคน จำแนกเป็นน้ำหนักต่ำกว่าเกณฑ์ จำนวน 223,288 คน น้ำหนักสูงกว่าเกณฑ์มาตรฐานจำนวน 590,087 คน และส่วนสูงต่ำกว่าเกณฑ์มาตรฐาน จำนวน 258,149 คนซึ่งจะส่งผลกระทบต่อระดับสติปัญญาและคุณภาพชีวิตของเด็กไทยหนึ่งในสาเหตุสำคัญคือ1) การพฤติกรรมการบริโภคไม่เหมาะสมตามวัย โดยเฉพาะการบริโภคผักน้อยกว่าปริมาณที่แนะนำ คือเฉลี่ยวันละ 60 กรัม (ปริมาณที่แนะนำวันละ 400 กรัม) กินขนมกรุบกรอบและเครื่องดื่มรสหวานจัดเกือบทุกวันหรือทุกวันสูงถึงร้อยละ 67.4 นอกจากนี้ยังพบว่าเด็กไทยในช่วงวัยประถมศึกษาจะได้รับน้ำตาลจากเครื่องดื่มเฉลี่ย 5-7 ช้อนชา/วัน และน้ำตาลจากขนมกรุบกรอบเฉลี่ย 3 ช้อนชา/วันซึ่งปริมาณรวมในการบริโภคน้ำตาลของเด็กมากถึง 10 ช้อนชา และ2) สภาพแวดล้อมที่ไม่เอื้อต่อสุขภาพผลกระทบของการได้รับสารอาหารไม่เพียงพอจะส่งผลให้เด็กมีการเจริญเติบโตและพัฒนาร่างกายและสติปัญญาที่ช้าไม่เป็นไปตามศักยภาพที่ควรจะเป็น จากสถานการณ์ดังกล่าว โรงเรียนทองทิพย์วิทยา จึงได้เข้าร่วมโครงการเด็กไทยแก้มใสถวายเจ้าฟ้านักโภชนาการ ปีที่ 1 เพื่อน้อมนำแนวทางการดำเนินงานที่ประสบความสำเร็จ จากการบริหารจัดการอาหารและโภชนาการในโรงเรียนอย่างครบวงจรของโครงการตามพระราชดำริ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารีมาปฏิบัติในการพัฒนาโรงเรียน เพื่อให้เด็กนักเรียน มีภาวะโภชนาการดี สุขภาพแข็งแรง ไปพร้อมๆ กับการพัฒนาทักษะที่จำเป็นและคุณลักษณะที่เอื้อต่อการมีสุขภาวะ และคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้นซึ่งในปีที่ 1 ได้ดำเนินการดังต่อไปนี้ จากการร่วมโครงการเด็กไทยแก้มใสปีที่ ๑โรงเรียนทองทิพย์วิทยาได้ดำเนินกิจกรรมที่ประสบความสำเร็จที่เห็นผลผลิต ผลลัพธ์ หรือนวัตกรรม อย่างเป็นรูปธรรมจากการน้อมนำแนวทางการดำเนินงานด้าน การบริหารจัดการอาหารและโภชนาการในโรงเรียนอย่างครบวงจรของโครงการตามพระราชดำริ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ดังนี้ กิจกรรม ผลผลิต/ผลลัพธ์/นวัตกรรม 3.1 การเกษตรในโรงเรียน ๑. ไข่ไก่
๒. พืชผักสวนครัวตามฤดูกาล
๓. ปลาดุก ๔. เห็ดนางฟ้า ๕. กบ
3.2 สหกรณ์นักเรียน ๑. มีกิจกรรมสหกรณ์ออมทรัพย์ มีสมาชิกทั้งหมด ๕๑ คน ยอดเงินออมทรัพย์ณ วันที่ ๓๐ ต.ค. ๒๕๕๘ นักเรียนมีเงินฝากรวมทั้งหมด๔๒๗,๙๓๙.๙๘บาท
๒. สหกรณ์ร้านค้าจำหน่ายเครื่องเขียน และ ผลผลิตการเกษตร 3.3 การจัดบริการอาหารของโรงเรียน ๑. จ้างเหมาผู้ประกอบการ แต่มาทำที่โรงเรียน
3.4 การติดตามภาวะโภชนาการ ๑. มีการวัดส่วนสูง และชั่งน้ำหนัก โดยครูอนามัย โรงเรียนและจากการติดตามของ รพ.สต.บ้านหนอง
3.5 การพัฒนาสุขนิสัยของนักเรียน ๑. ให้นักเรียนตักอาหารเองตามความต้องการของตนเองพออิ่ม
3.6 การพัฒนาอนามัยสิ่งแวดล้อมของโรงเรียนให้ถูกสุขลักษณะ ๑. ด้านอนามัยนักเรียน มีน้ำดื่ม น้ำใช้ ห้องน้ำ ห้องส้วม ที่สะอาดไว้บริการนักเรียน
๒. มีสถานที่สำหรับแปรงฟัน ล้างอุปกรณ์ครัว ถ้วยชาม ที่สะอาด และพอเพียงสำหรับนักเรียน
๓. จัดสภาพแวดล้อมที่เอื้อต่อสุขภาพอนามัยของนักเรียนโดยเน้นด้านความสะอาด และอากาศปลอดโปร่ง
๔. มีการคัดแยกขยะ จากธนาคารขยะ ของโรงเรียน
3.7 การจัดบริการสุขภาพ ๑. มีการตรวจสุขภาพอนามัย จากโรงพยาบาลแม่ทะ และ สุขภาพปาก และฟัน
๒.การตรวจสุขภาพอนามัยจาก รพสต. บ้านหนอง
๓. รับการตรวจรักษาในการเจ็บป่วยจากโรงพยาบาลแม่ทะ
สาขาน้ำโจ้
3.8 การจัดการเรียนรู้ : เกษตร โภชนาการ และสุขภาพอนามัย ๑. มีการจัดการเรียนรู้ แบบบูรณาการในสาระ กอท.และ
สาระสุขศึกษา

โรงเรียนทองทิพย์วิทยา จึงได้เสนอแผนการพัฒนาของโรงเรียนร่วมกับชุมชน เพื่อต่อยอดการดำเนินงานโครงการเด็กไทยแก้มใสจากปีที่1โดยมีปณิธานอย่างมุ่งมั่นในการเจริญรอยตามพระยุคลบาท สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ในการน้อมนำรูปแบบการบริหารจัดการที่ดีด้านอาหาร โภชนาการ และสุขภาพของนักเรียนอย่างครบวงจรมาปฏิบัติเพื่อพัฒนาโรงเรียนให้เป็นแหล่งเรียนรู้ของชุมชนต่อยอดให้เป็นศูนย์เรียนรู้ต้นแบบโรงเรียนเด็กไทยแก้มใสถวายเจ้าฟ้านักโภชนาการ เพื่อให้การแก้ไขปัญหาภาวะทุพโภชนาการและสุขภาพนักเรียนบรรลุผลสำเร็จตามเป้าหมายต่อเนื่องอย่างยั่งยืน ตามผลที่คาดหวังของโครงการตามไฟลฺแนบด้านล่าง (ตามไฟล์แนบ)

1. โรงเรียนมีระบบสุขาภิบาลสิ่งแวดล้อมเหมาะสมถูกสุขลักษณะ
2. นักเรียนที่มีปัญหาภาวะทุพโภชนาการลดลงอย่างน้อย 50 %
3. นักเรียนมีสุขภาพกาย ใจ แข็งรง และมีคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้น
4. โรงเรียนมีแหล่งเรียนรู้อย่างครบวงจรสำหรับชุมชนและเครือข่าย

1. นักเรียนมีภาวะโภชนาการสมวัย
   

• ภาวะเริ่มอ้วนและอ้วน ไม่เกิน 7% หรือลดลงปีละ 0.5%
• ภาวะค่อนข้างผอมและผอม ไม่เกิน 5% หรือลดลงปีละ 0.5%
• ภาวะค่อนข้างเตี้ยและเตี้ย ไม่เกิน 5% หรือลดลงปีละ 0.5%
• นักเรียนได้กินผัก-ผลไม้ หลากหลายเพิ่มขึ้นในมื้อกลางวัน เฉลี่ย ผัก วันละประมาณ 90 กรัม อนุบาล 1 ช้อน ประถม 2 ช้อน ผลไม้ (อนุบาล 1 ส่วน ประถม 2 ส่วน) ต่อมื้อต่อคน 2.โรงเรียนมีผลผลิตทางการเกษตรที่หลากหลายไปใช้ในโครงการอาหารกลางวันและ จำหน่ายในชุมชน 3.ผู้ปกครอง ชุมชน สังคมมีส่วนร่วมในโครงการ ได้รับความรู้เกี่ยวกับโภชาการ สามารถนำไปใช้ได้ในชีวิตจริง

1. เมื่อดำเนินโครงการแล้วเสร็จ จะมีการดำเนินการ ดำเนินการต่อเนื่อง เมื่อดำเนินโครงการเสร็จแล้ว จะนำผลการประเมินในแต่ละกิจกรรมมาพัฒนาปรับปรุงและดำเนินการต่อไปเพื่อให้เกิดความสมบูรณ์และยั่งยืน
2. วิธีการขยายผลจากการดำเนินโครงการ และชุมชน หรือผู้อื่นจะใช้ประโยชน์จากผลของโครงการนี้ คือ
3. จัดโรงเรียนเป็นแหล่งเรียนรู้ที่มีการสร้างกิจกรรมพัฒนาสุขภาพอย่างต่อเนื่อง
4. มีการประชาสัมพันธ์โครงการหรือภาพความสำเร็จทาง Social media
5. จัดตั้งกลุ่มหรือชมรมผู้รักสุขภาพ ในชุมชน