ศูนย์เรียนรู้เด็กไทยแก้มใส

โครงการเด็กไทยแก้มใสถวายเจ้าฟ้านักโภชนาการ เกิดจากความร่วมมือระหว่างกระทรวงสาธารณสุข กระทรวงศึกษาธิการ ร่วมกับหน่วยงานภาคี ได้แก่ กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ สมาคมโภชนาการแห่งประเทศไทยในพระราชูปถัมภ์ กรุงเทพมหานคร และ กระทรวงมหาดไทย ภายใต้การสนับสนุนจากสำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) โดยมีวัตถุประสงค์ เพื่อส่งเสริมและสนับสนุนโรงเรียนในการน้อมนำแนวทางการดำเนินงานที่ประสบความสำเร็จ การบริหารจัดการอาหารและโภชนาการในโรงเรียนอย่างครบวงจรของโครงการตามพระราชดำริ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารีไปปฏิบัติในการพัฒนาด้านเกษตร อาหาร โภชนาการและสุขภาพเด็กในโรงเรียน โดยน้อมนำกรอบแนวคิดและองค์ประกอบของการพัฒนาจากบทเรียนโรงเรียนในโครงการพระราชดำริใน 8 องค์ประกอบคือ 1) การเกษตรในโรงเรียน 2) สหกรณ์นักเรียน 3) การจัดการบริหารของโรงเรียน 4) การติดตามภาวะโภชนาการ 5) การพัฒนาสุขนิสัยของนักเรียน 6) การพัฒนาอนามัยสิ่งแวดล้อมของโรงเรียนให้ถูกสุขลักษณะ 7) การจัดบริการสุขภาพ และ8) การจัดการเรียนรู้ : เกษตร โภชนาการ และสุขภาพอนามัย โดยมีเป้าหมายเพื่อให้เด็กนักเรียนเกิดคุณลักษณสำคัญใน 4 ประการตามแนวพระราชดำริ คือ มีพุทธศึกษา จริยศึกษา หัตถศึกษาและ จริยศึกษา มีภาวะโภชนาการดี สุขภาพแข็งแรง ไปพร้อมๆ กับการพัฒนาทักษะที่จำเป็นและคุณลักษณะที่เอื้อต่อการมีสุขภาวะ และคุณภาพชีวิตที่ดี ซึ่งเป็นการพัฒนาที่มีเด็กเป็นศูนย์กลาง โดยเน้นให้เด็กนักเรียนได้เรียนรู้จากการลงมือปฏิบัติจริงด้วยตนเอง (Learning by doing) เพื่อกระตุ้นให้เกิดการเรียนรู้ พัฒนาทักษะและคุณลักษณะที่เหมาะสม สามารถนำไปใช้ได้ในชีวิตจริงและพึ่งตนเองได้ โดยโรงเรียนที่เข้าร่วมโครงการฯ ต้องมีการบริหารจัดการแผนงานอย่างเหมาะสม สอดคล้องกับความต้องการ บริบทของชุมชน และวัฒนธรรมประเพณี ซึ่งโครงการเด็กไทยแก้มใสถวายเจ้าฟ้านักโภชนาการในปีที่ 1 (พ.ศ.2557-2558) มีโรงเรียนเข้าร่วมโครงการทั้งสิ้น 544 โรงเรียนจากทั่วประเทศ
สถานการณ์ภาวะทุพโภชนาการของประเทศไทยจากรายงานการเฝ้าระวังภาวะโภชนาการนักเรียนอายุ 6-12 ปี จำนวน 1,492,089 คน ใน 76 จังหวัด ของกรมอนามัย ปี 2555 พบว่านักเรียนมีภาวะอ้วน ร้อยละ 12.5 เตี้ยร้อยละ 16.8 และระบุว่านักเรียนอายุ 6-12 ปี ที่มีส่วนสูงระดับดีและรูปร่างสมส่วน มีเพียง ร้อยละ 51.6 ซึ่งสอดคล้องกับการสำรวจข้อมูลพื้นฐานของสำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน (สพฐ.) ปี 2544พบว่า เด็กไทยสัดส่วนไม่ได้มาตรฐาน จำนวน 1.2ล้านคน จำแนกเป็นน้ำหนักต่ำกว่าเกณฑ์ จำนวน 223,288 คน น้ำหนักสูงกว่าเกณฑ์มาตรฐานจำนวน 590,087 คน และส่วนสูงต่ำกว่าเกณฑ์มาตรฐาน จำนวน 258,149 คนซึ่งจะส่งผลกระทบต่อระดับสติปัญญาและคุณภาพชีวิตของเด็กไทยหนึ่งในสาเหตุสำคัญคือ1) การพฤติกรรมการบริโภคไม่เหมาะสมตามวัย โดยเฉพาะการบริโภคผักน้อยกว่าปริมาณที่แนะนำ คือเฉลี่ยวันละ 60 กรัม (ปริมาณที่แนะนำวันละ 400 กรัม) กินขนมกรุบกรอบและเครื่องดื่มรสหวานจัดเกือบทุกวันหรือทุกวันสูงถึงร้อยละ 67.4 นอกจากนี้ยังพบว่าเด็กไทยในช่วงวัยประถมศึกษาจะได้รับน้ำตาลจากเครื่องดื่มเฉลี่ย 5-7 ช้อนชา/วัน และน้ำตาลจากขนมกรุบกรอบเฉลี่ย 3 ช้อนชา/วันซึ่งปริมาณรวมในการบริโภคน้ำตาลของเด็กมากถึง 10 ช้อนชา และ2) สภาพแวดล้อมที่ไม่เอื้อต่อสุขภาพผลกระทบของการได้รับสารอาหารไม่เพียงพอจะส่งผลให้เด็กมีการเจริญเติบโตและพัฒนาร่างกายและสติปัญญาที่ช้าไม่เป็นไปตามศักยภาพที่ควรจะเป็น จากสถานการณ์ดังกล่าว โรงเรียนอนุบาลจอมบึงจึงได้เข้าร่วมโครงการเด็กไทยแก้มใสถวายเจ้าฟ้านักโภชนาการ ปีที่ 1 เพื่อน้อมนำแนวทางการดำเนินงานที่ประสบความสำเร็จ จากการบริหารจัดการอาหารและโภชนาการในโรงเรียนอย่างครบวงจรของโครงการตามพระราชดำริ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารีมาปฏิบัติในการพัฒนาโรงเรียน เพื่อให้เด็กนักเรียน มีภาวะโภชนาการดี สุขภาพแข็งแรง ไปพร้อมๆ กับการพัฒนาทักษะที่จำเป็นและคุณลักษณะที่เอื้อต่อการมีสุขภาวะ และคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้นฟ

1. กรอบแนวคิดหลักการดำเนินงานตามรอยพระยุคลบาทฯ (Conceptual Framework)
   โครงการเด็กไทยแก้มใสของโรงเรียนอนุบาลจอมบึงจะดำเนินการโครงการภายใต้นโยบายการส่งเสริมให้นักเรียนมีโภชนาการและสุขภาพที่ดี โดยการเพิ่มพลังอำนาจการทำงาน (empowerment) ให้กับผู้ร่วมงานทุกคน โดยแบ่งออกเป็น 3 กิจกรรมดังนี้
   
2. กิจกรรมก่อร่างสร้างฐาน เป็นการน้อมนำแนวทางการดำเนินงาน ความสำเร็จของการบริหารจัดการอาหารและโภชนาการในโรงเรียนอย่างครบวงจรของโครงการตามพระราชดำริ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา ฯ สยามบรมราชกุมารี ไปปฏิบัติในการดำเนินงานที่โรงเรียน เพื่อการแก้ไขปัญหาการขาดสารอาหารและการพัฒนาภาวะโภชนาการและสุขภาพในระยะยาว ประกอบด้วย การประชุมชี้แจงโครงการเด็กไทยแก้มใสเพื่อสร้างความตระหนักร่วมกันของครูและบุคลากรในโรงเรียนการประเมินสภาพปัจจุบันของโรงเรียนด้านการมีโภชนาการและสุขภาพที่ดีของนักเรียนการสอบถามความต้องการของครูและบุคลากรในโรงเรียนเพื่อร่วมรับผิดชอบการดำเนินงานการร่วมกันจัดทำโครงการเด็กไทยแก้มใสการจัดทำบันทึกความร่วมมือโดยสมัครใจการสำรวจความต้องการในการดำเนินกิจกรรมเด็กไทยแก้มใสและให้การสนับสนุนอย่างพอเพียงและการจัดทำคู่มือการดำเนินงานของโรงเรียน
3. กิจกรรมก่องานสร้างผล เป็นการดำเนินงานโดยการสร้างกระบวนการ ประเมิน ติดตามและเฝ้าระวังและแก้ปัญหาภาวะโภชนาการของนักเรียน ประกอบด้วยการดำเนินกิจกรรมเกษตรในโรงเรียนกิจกรรมสหกรณ์นักเรียน กิจกรรมจัดบริการอาหารของโรงเรียน กิจกรรมติดตามภาวะโภชนาการ กิจกรรมพัฒนาสุขนิสัยและการส่งเสริมสุขภาพอนามัยนักเรียนกิจกรรมพัฒนาสิ่งแวดล้อมในโรงเรียนกิจกรรมการบริการสุขภาพของนักเรียนและกิจกรรมจัดการเรียนรู้แบบบูรณาการ
4. กิจกรรมก่อชุมชนสร้างพลัง เป็นการสร้างการมีส่วนร่วมของชุมชุมและหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง ในการสนับสนุนการ พัฒนาโรงเรียนประกอบด้วย การประชุมชี้แจงผู้นำชุมชนและผู้นำหน่วยงานเพื่อสร้างเครือข่ายการดำเนินงานและดำเนินการร่วมกันการจัดทำทำเนียบภูมิปัญญาท้องถิ่นและแหล่งเรียนรู้ที่เกี่ยวกับการดำเนินโครงการเด็กไทยแก้มใสของโรงเรียนการประสานงานกับภูมิปัญญาท้องถิ่นเพื่อร่วมมือสนับสนุนการดำเนินงานการจัดกิจกรรมประกาศเจตนารมณ์โครงการเด็กไทยแก้มใสของโรงเรียน การประชุมติดตามและรายงานผลการดำเนินงานกับเครือข่ายอย่างต่อเนื่อง การเยี่ยมบ้านนักเรียนปีละ 1 ครั้งและการจัดวันเด็กไทยแก้มใสของโรงเรียน ดังนั้นโรงเรียนอนุบาลจอมบึงจึงได้เสนอแผนการพัฒนาของโรงเรียนร่วมกับชุมชน เพื่อต่อยอดการดำเนินงานโครงการเด็กไทยแก้มใสจากปีที่1โดยมีปณิธานอย่างมุ่งมั่นในการเจริญรอยตามพระยุคลบาท สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ในการน้อมนำรูปแบบการบริหารจัดการที่ดีด้านอาหาร โภชนาการ และสุขภาพของนักเรียนอย่างครบวงจรมาปฏิบัติเพื่อพัฒนาโรงเรียนให้เป็นแหล่งเรียนรู้ของชุมชนต่อยอดให้เป็นศูนย์เรียนรู้ต้นแบบโรงเรียนเด็กไทยแก้มใสถวายเจ้าฟ้านักโภชนาการ เพื่อให้การแก้ไขปัญหาภาวะทุพโภชนาการและสุขภาพนักเรียนบรรลุผลสำเร็จตามเป้าหมายต่อเนื่องอย่างยั่งยืนตามผลที่คาดหวังของโครงการ โรงเรียนอนุบาลจอมบึงมีความมุ่งมั่นที่จะพัฒนาให้เกิดผลสัมฤทธิ์ในการแก้ไขปัญหาทุพโภชนาการและสุขภาพนักเรียนให้เกิดความต่อเนื่องอย่างยั่งยืนโดยจะพัฒนาให้มีความชัดเจนและส่งผลในระยะยาวอย่างต่อเนื่องโดยโรงเรียนได้จัดทำโครงการหลายๆ ด้านทั้งด้าน ภาวะโภชนาการนักเรียน สมรรถภาพทางกายสุขภาพด้านอื่นๆของนักเรียนการบริโภคอาหาร สุขนิสัยที่พึงประสงค์ และการให้ความรู้ด้านเกษตร โภชนาการ และสุขภาพเพื่อให้นักเรียนมีความรู้จากการลงมือปฎิบัติจริงได้ดูแลผลิตผลทางการเกษตรของตนเองเรียนรู้กระบวนการทำการเกษตรที่ถูกต้องและสร้างความรับผิดชอบให้เกิดขึ้นแก้นักเรียนโดยให้นักเรียนแต่ละระดับชั้นดูและพืชผลทางการเกษตรและเลี้ยงสัตว์ของตนเองตลอดจนนำมาจำหน่ายให้แก่โครงการอาหารกลางวันครู นักเรียนและผู้ปกครองที่สนใจทั้งยังสามารถนำความรู้นั้นมาปรับปรุงแก้ไขเพื่อให้เกิดประโยชน์สูงสุดสามารถนำความรู้ที่ได้เป็นแนวทางในการสร้างรายได้เสริมในอนาคตต่อไป

1. มีศูนย์กลางในการทำกิจกรรมส่งเสริมการเกษตรมีผลิตผลทางการเกษตร และสามารถแปรรูปเพื่อการจำหน่ายได้
2. นักเรียนคิดเป็น ทำเป็น แก้ปัญหาเป็น และรักการทำงาน เรียนรู้โดยการปฏิบัติจริง
3. มีการดำเนินงานสหกรณ์ของโรงเรียนครบวงจร
4. เป็นแบบอย่างที่ดีในการทำงานอย่างสร้างสรรค์
5. มีการทำงานอย่างมีส่วนร่วมของ นักเรียน ครู และชุมชน
6. โรงเรียนมีทิวทัศน์ที่สวยงามขึ้น

นักเรียนเจริญเติบโตสมวัย โดยมี ภาวะเริ่มอ้วนและอ้วน ไม่เกิน7 % ภาวะค่อนข้างผอมและผอม ไม่เกิน7 %
ภาวะค่อนข้างเตี้ยและเตี้ย ไม่เกิน7 % นักเรียนได้กินผัก – ผลไม้หลากหลายเพิ่มขึ้นในมื้อกลางวัน เฉลี่ย ผักวันละประมาณ 40 – 100 กรัม อนุบาล 3 ช้อน (50 กรัม) ประถม 4 ช้อน (70 กรัม) ผลไม้ (อนุบาล ½ ส่วน ประถม 1 ส่วน) ต่อมื้อต่อคน