ศูนย์เรียนรู้เด็กไทยแก้มใส

โครงการเด็กไทยแก้มใสถวายเจ้าฟ้านักโภชนาการ เกิดจากความร่วมมือระหว่างกระทรวงสาธารณสุข กระทรวงศึกษาธิการ ร่วมกับหน่วยงานภาคี ได้แก่ กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ สมาคมโภชนาการแห่งประเทศไทยในพระราชูปถัมภ์ กรุงเทพมหานคร และ กระทรวงมหาดไทย ภายใต้การสนับสนุนจากสำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) โดยมีวัตถุประสงค์ เพื่อส่งเสริมและสนับสนุนโรงเรียนในการน้อมนำแนวทางการดำเนินงานที่ประสบความสำเร็จ การบริหารจัดการอาหารและโภชนาการในโรงเรียนอย่างครบวงจรของโครงการตามพระราชดำริ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารีไปปฏิบัติในการพัฒนาด้านเกษตร อาหาร โภชนาการและสุขภาพเด็กในโรงเรียน โดยน้อมนำกรอบแนวคิดและองค์ประกอบของการพัฒนาจากบทเรียนโรงเรียนในโครงการพระราชดำริใน 8 องค์ประกอบคือ
1) การเกษตรในโรงเรียน
2) สหกรณ์นักเรียน
3) การจัดการบริหารของโรงเรียน
4) การติดตามภาวะโภชนาการ
5) การพัฒนาสุขนิสัยของนักเรียน
6) การพัฒนาอนามัยสิ่งแวดล้อมของโรงเรียนให้ถูกสุขลักษณะ
7) การจัดบริการสุขภาพ
8) การจัดการเรียนรู้ : เกษตร โภชนาการ และสุขภาพอนามัย

โดยมีเป้าหมายเพื่อให้เด็กนักเรียนเกิดคุณลักษณะสำคัญใน 4 ประการตามแนวพระราชดำริ คือ มีพุทธศึกษา จริยศึกษา หัตถศึกษาและ จริยศึกษา มีภาวะโภชนาการดี สุขภาพแข็งแรง ไปพร้อมๆ กับการพัฒนาทักษะที่จำเป็นและคุณลักษณะที่เอื้อต่อการมีสุขภาวะ และคุณภาพชีวิตที่ดี ซึ่งเป็นการพัฒนาที่มีเด็กเป็นศูนย์กลาง โดยเน้นให้เด็กนักเรียนได้เรียนรู้จากการลงมือปฏิบัติจริงด้วยตนเอง (Learning by doing) เพื่อกระตุ้นให้เกิดการเรียนรู้ พัฒนาทักษะและคุณลักษณะที่เหมาะสม สามารถนำไปใช้ได้ในชีวิตจริงและพึ่งตนเองได้ โดยโรงเรียนที่เข้าร่วมโครงการฯ ต้องมีการบริหารจัดการแผนงานอย่างเหมาะสม สอดคล้องกับความต้องการ บริบทของชุมชน และวัฒนธรรมประเพณี ซึ่งโครงการเด็กไทยแก้มใสถวายเจ้าฟ้านักโภชนาการในปีที่ 1 (พ.ศ.2557-2558) มีโรงเรียนเข้าร่วมโครงการทั้งสิ้น 544 โรงเรียนจากทั่วประเทศ
สถานการณ์ภาวะทุพโภชนาการของประเทศไทยจากรายงานการเฝ้าระวังภาวะโภชนาการนักเรียนอายุ 6-12 ปี จำนวน 1,492,089 คน ใน 76 จังหวัด ของกรมอนามัย ปี 2555 พบว่านักเรียนมีภาวะอ้วน ร้อยละ 12.5 เตี้ยร้อยละ 16.8 และระบุว่านักเรียนอายุ 6-12 ปี ที่มีส่วนสูงระดับดีและรูปร่างสมส่วน มีเพียง ร้อยละ 51.6 ซึ่งสอดคล้องกับการสำรวจข้อมูลพื้นฐานของสำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน (สพฐ.) ปี 2544พบว่า เด็กไทยสัดส่วนไม่ได้มาตรฐาน จำนวน 1.2ล้านคน จำแนกเป็นน้ำหนักต่ำกว่าเกณฑ์ จำนวน 223,288 คน น้ำหนักสูงกว่าเกณฑ์มาตรฐานจำนวน 590,087 คน และส่วนสูงต่ำกว่าเกณฑ์มาตรฐาน จำนวน 258,149 คนซึ่งจะส่งผลกระทบต่อระดับสติปัญญาและคุณภาพชีวิตของเด็กไทยหนึ่งในสาเหตุสำคัญคือ1) การพฤติกรรมการบริโภคไม่เหมาะสมตามวัย โดยเฉพาะการบริโภคผักน้อยกว่าปริมาณที่แนะนำ คือเฉลี่ยวันละ 60 กรัม (ปริมาณที่แนะนำวันละ 400 กรัม) กินขนมกรุบกรอบและเครื่องดื่มรสหวานจัดเกือบทุกวันหรือทุกวันสูงถึงร้อยละ 67.4 นอกจากนี้ยังพบว่าเด็กไทยในช่วงวัยประถมศึกษาจะได้รับน้ำตาลจากเครื่องดื่มเฉลี่ย 5-7 ช้อนชา/วัน และน้ำตาลจากขนมกรุบกรอบเฉลี่ย 3 ช้อนชา/วันซึ่งปริมาณรวมในการบริโภคน้ำตาลของเด็กมากถึง 10 ช้อนชา และ2) สภาพแวดล้อมที่ไม่เอื้อต่อสุขภาพผลกระทบของการได้รับสารอาหารไม่เพียงพอจะส่งผลให้เด็กมีการเจริญเติบโตและพัฒนาร่างกายและสติปัญญาที่ช้าไม่เป็นไปตามศักยภาพที่ควรจะเป็น

โรงเรียนมีนโยบายและแผนปฏิบัติงานที่นำไปสู่เป้าหมายที่ชัดเจน โดยมีภาคีเครือข่ายเข้ามาช่วยเหลือ และสนับสนุนความรู้เป็นอย่างดี ได้แก่ เกษตรจังหวัดและเกษตรอำเภอ โรงพยาบาลพัทลุง เทศบาล สาธารณสุขจังหวัด ศูนย์แพทย์ชุมชน โดยดำเนินการจัดกิจกรรมทั้ง 8 กิจกรรม เน้นให้นักเรียนได้เรียนรู้และปฏิบัติจริง โดยเฉพาะกิจกรรมเกษตรในโรงเรียน นักเรียนทุกคนได้ศึกษาเรียนรู้ ลงมือปฏิบัติจริง สามารถนำไปใช้ในชีวิตประจำวันได้ รวมถึงการน้อมนำพระราชดำรัสของในหลวงมาใช้ในการใช้ชีวิตอย่างพอเพียง ตามหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง. ดังนั้น โรงเรียนเทศบาลวัดนางลาดจึงได้เสนอแผนการพัฒนาของโรงเรียนร่วมกับชุมชน เพื่อต่อยอดการดำเนินงานโครงการเด็กไทยแก้มใสจากปีที่1โดยมีปณิธานอย่างมุ่งมั่นในการเจริญรอยตามพระยุคลบาท สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ในการน้อมนำรูปแบบการบริหารจัดการที่ดีด้านอาหาร โภชนาการ และสุขภาพของนักเรียนอย่างครบวงจรมาปฏิบัติเพื่อพัฒนาโรงเรียนให้เป็นแหล่งเรียนรู้ของชุมชนต่อยอดให้เป็นศูนย์เรียนรู้ต้นแบบโรงเรียนเด็กไทยแก้มใสถวายเจ้าฟ้านักโภชนาการ เพื่อให้การแก้ไขปัญหาภาวะทุพโภชนาการและสุขภาพนักเรียนบรรลุผลสำเร็จตามเป้าหมายต่อเนื่องอย่างยั่งยืน ตามผลที่คาดหวังของโครงการ

1. โรงเรียนมีการบริหารจัดการ ด้านส่งเสริมสุขภาพนักเรียนที่เป็นระบบ และมีประสิทธิภาพสู่การแก้ไขปัญหาทุพโภชนาการของนักเรียน
2. นักเรียนมีสุขภาพดี เติบโตสมวัยมีอารมณ์ สติปัญญาที่ดีขึ้น มีทักษะชีวิตที่ดี สามารถนำไปใช้ในชีวิตประจำวันได้จริง
3. พ่อแม่ ผู้ปกครอง มีส่วนร่วมในการจัดการสิ่งแวดล้อมด้านอาหารและสุขภาวะของนักเรียนที่ดี
4. ชุมชนและสังคม มีความตระหนักรู้ ให้ความสำคัญกับการจัดการสิ่งแวดล้อมด้านอาหารและโภชนาการทีี่เอื้อต่อสุขภาพของเด็กวัยเรียน
5. ผู้นำท้องถิ่นและภาคีเครือข่ายให้ความสำคัญและมีส่วนร่วมในการจัดทำโครงการเฝ้าระวังและส่งเสริมสุขภาพเด็กวัยเรียนในพื้นที่

1. นักเรียนเจริญเติบโตสมวัยโดยมี

   • ภาวะเริ่มอ้วนและอ้วน ไม่เกิน ๔ %
   • ภาวะค่อนข้างผอมและผอม ไม่เกิน ๒ %
   • ภาวะค่อนข้างเตี้ยและเตี้ยไม่เกิน ๔ %

2. นักเรียนได้กินผัก – ผลไม้หลากหลายเพิ่มขึ้น ในมื้อกลางวัน เฉลี่ย

   • ผักวันละประมาณ ๔๐ – ๑๐๐ กรัม
     
   • ผลไม้(อนุบาล 1/๒ ส่วน ประถม ๑ ส่วน) ต่อมื้อต่อคน

เมื่อดำเนินโครงการเสร็จทางโรงเรียนคิดว่าจะดำเนินการต่อเนื่องเพราะเป็นโครงการที่มีประโยชน์กับนักเรียน โรงเรียน และชุมชน รวมทั้งการทำงานกับองค์กรอื่นๆที่เป็นภาคีเครือข่าย