ศูนย์เรียนรู้เด็กไทยแก้มใส

โครงการเด็กไทยแก้มใสถวายเจ้าฟ้านักโภชนาการ เกิดจากความร่วมมือระหว่างกระทรวงสาธารณสุข กระทรวงศึกษาธิการ ร่วมกับหน่วยงานภาคี ได้แก่ กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ สมาคมโภชนาการแห่งประเทศไทยในพระราชูปถัมภ์ กรุงเทพมหานคร และ กระทรวงมหาดไทย ภายใต้การสนับสนุนจากสำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) โดยมีวัตถุประสงค์ เพื่อส่งเสริมและสนับสนุนโรงเรียนในการน้อมนำแนวทางการดำเนินงานที่ประสบความสำเร็จ การบริหารจัดการอาหารและโภชนาการในโรงเรียนอย่างครบวงจรของโครงการตามพระราชดำริ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารีไปปฏิบัติในการพัฒนาด้านเกษตร อาหาร โภชนาการและสุขภาพเด็กในโรงเรียน โดยน้อมนำกรอบแนวคิดและองค์ประกอบของการพัฒนาจากบทเรียนโรงเรียนในโครงการพระราชดำริใน 8 องค์ประกอบคือ 1) การเกษตรในโรงเรียน 2) สหกรณ์นักเรียน 3) การจัดการบริหารของโรงเรียน 4) การติดตามภาวะโภชนาการ 5) การพัฒนาสุขนิสัยของนักเรียน 6) การพัฒนาอนามัยสิ่งแวดล้อมของโรงเรียนให้ถูกสุขลักษณะ 7) การจัดบริการสุขภาพ และ8) การจัดการเรียนรู้ : เกษตร โภชนาการ และสุขภาพอนามัย โดยมีเป้าหมายเพื่อให้เด็กนักเรียนเกิดคุณลักษณะสำคัญใน 4 ประการตามแนวพระราชดำริ คือ มีพุทธศึกษา จริยศึกษา หัตถศึกษาและ จริยศึกษา มีภาวะโภชนาการดี สุขภาพแข็งแรง ไปพร้อมๆ กับการพัฒนาทักษะที่จำเป็นและคุณลักษณะที่เอื้อต่อการมีสุขภาวะ และคุณภาพชีวิตที่ดี ซึ่งเป็นการพัฒนาที่มีเด็กเป็นศูนย์กลาง โดยเน้นให้เด็กนักเรียนได้เรียนรู้จากการลงมือปฏิบัติจริงด้วยตนเอง (Learning by doing) เพื่อกระตุ้นให้เกิดการเรียนรู้ พัฒนาทักษะและคุณลักษณะที่เหมาะสม สามารถนำไปใช้ได้ในชีวิตจริงและพึ่งตนเองได้ โดยโรงเรียนที่เข้าร่วมโครงการฯ ต้องมีการบริหารจัดการแผนงานอย่างเหมาะสม สอดคล้องกับความต้องการ บริบทของชุมชน และวัฒนธรรมประเพณี ซึ่งโครงการเด็กไทยแก้มใสถวายเจ้าฟ้านักโภชนาการในปีที่ 1 (พ.ศ.2557-2558) มีโรงเรียนเข้าร่วมโครงการทั้งสิ้น 544 โรงเรียนจากทั่วประเทศ
สถานการณ์ภาวะทุพโภชนาการของประเทศไทยจากรายงานการเฝ้าระวังภาวะโภชนาการนักเรียนอายุ 6-12 ปี จำนวน 1,492,089 คน ใน 76 จังหวัด ของกรมอนามัย ปี 2555 พบว่านักเรียนมีภาวะอ้วน ร้อยละ 12.5 เตี้ยร้อยละ 16.8 และระบุว่านักเรียนอายุ 6-12 ปี ที่มีส่วนสูงระดับดีและรูปร่างสมส่วน มีเพียง ร้อยละ 51.6 ซึ่งสอดคล้องกับการสำรวจข้อมูลพื้นฐานของสำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน (สพฐ.) ปี 2544พบว่า เด็กไทยสัดส่วนไม่ได้มาตรฐาน จำนวน 1.2ล้านคน จำแนกเป็นน้ำหนักต่ำกว่าเกณฑ์ จำนวน 223,288 คน น้ำหนักสูงกว่าเกณฑ์มาตรฐานจำนวน 590,087 คน และส่วนสูงต่ำกว่าเกณฑ์มาตรฐาน จำนวน 258,149 คนซึ่งจะส่งผลกระทบต่อระดับสติปัญญาและคุณภาพชีวิตของเด็กไทยหนึ่งในสาเหตุสำคัญคือ1) การพฤติกรรมการบริโภคไม่เหมาะสมตามวัย โดยเฉพาะการบริโภคผักน้อยกว่าปริมาณที่แนะนำ คือเฉลี่ยวันละ 60 กรัม (ปริมาณที่แนะนำวันละ 400 กรัม) กินขนมกรุบกรอบและเครื่องดื่มรสหวานจัดเกือบทุกวันหรือทุกวันสูงถึงร้อยละ 67.4 นอกจากนี้ยังพบว่าเด็กไทยในช่วงวัยประถมศึกษาจะได้รับน้ำตาลจากเครื่องดื่มเฉลี่ย 5-7 ช้อนชา/วัน และน้ำตาลจากขนมกรุบกรอบเฉลี่ย 3 ช้อนชา/วันซึ่งปริมาณรวมในการบริโภคน้ำตาลของเด็กมากถึง 10 ช้อนชา และ2) สภาพแวดล้อมที่ไม่เอื้อต่อสุขภาพผลกระทบของการได้รับสารอาหารไม่เพียงพอจะส่งผลให้เด็กมีการเจริญเติบโตและพัฒนาร่างกายและสติปัญญาที่ช้าไม่เป็นไปตามศักยภาพที่ควรจะเป็น จากสถานการณ์ดังกล่าว โรงเรียนอนุบาลลำดวน(สุรพินท์ราษฎร์นุสรณ์) ได้เข้าร่วมโครงการเด็กไทยแก้มใสถวายเจ้าฟ้านักโภชนาการ ปีที่ 1 เพื่อน้อมนำแนวทางการดำเนินงานที่ประสบความสำเร็จ จากการบริหารจัดการอาหารและโภชนาการในโรงเรียนอย่างครบวงจรของโครงการตามพระราชดำริ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารีมาปฏิบัติในการพัฒนาโรงเรียน เพื่อให้เด็กนักเรียน มีภาวะโภชนาการดี สุขภาพแข็งแรง ไปพร้อมๆ กับการพัฒนาทักษะที่จำเป็นและคุณลักษณะที่เอื้อต่อการมีสุขภาวะ และคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้นซึ่งในปีที่ 1 ได้ดำเนินการดังต่อไปนี้ จากการร่วมโครงการเด็กไทยแก้มใสปีที่ 1 ของโรงเรียนอนุบาลลำดวน(สุรพินท์ราษฎร์นุสรณ์) ได้ดำเนินการกิจกรรมที่ประสบความสำเร็จที่เห็นผลผลิต ผลลัพธ์ หรือนวัตกรรม อย่างเป็นรูปธรรม จากการน้อมนำแนวทางการดำเนินงานด้านการบริหารจัดการอาหารและโภชนาการในโรงเรียนอย่างครบวงจรของโครงการตามพระราชดำริ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯสยามบรมราชกุมารี

1. เด็กเป็นผู้ลงมือทำเอง
2. สถานศึกษาเป็นฐานของการพัฒนา
3. การมีส่วนร่วมของชุมชน
4. ความร่วมมือของหน่วยงานในการถ่ายทอดความรู้และเทคโนโลยีให้โรงเรียน

1. โรงเรียนมีผลผลิตทางการเกษตรเป็นวัตถุดิบสำหรับใช้ในการจัดการอาหารกลางวันสำหรับนักเรียนทุกคน ทุกวัยเรียน
2. นักเรียนได้รับการฝึกฝนให้มีความรู้และทักษะที่จำเป็นในการทำงานสหกรณ์
3. โรงเรียนมีการจัดบริการอาหารกลางวันเพื่อให้นักเรียนมีอาหารกลางวันที่มีคุณค่าทางโภชนาการและสะอาดปลอดภัย บริโภคทุกวันเรียน ตลอดปีการศึกษาและเพื่อพัฒนาแบบแผนการบริโภคอาหารที่พึงประสงค์ตามหลักโภชนาการและสุขนิสัยที่พึงปฏิบัติตามหลักสุขาภิบาลอาหาร
4. นักเรียนสามารถสร้างสุขนิสัยที่ดีด้วยตนเองจนเป็นกิจนิสัย
5. นักเรียนพัฒนาทักษะในการจัดการดูแลสภาพแวดล้อมให้ถูกสุขลักษณะ รวมทั้งการพัฒนาลักษณะนิสัยของนักเรียนในการใช้ทรัพยากรอย่างประหยัดและยั่งยืน
6. นักเรียนได้รับการช่วยเหลือแก้ไขการเจ็บป่วยในเบื้องต้นอย่างเหมาะสม อันเป็นการป้องกันไม่ให้เกิดอันตรายร้ายแรงถึงขั้นเสียชีวิตได้
7. นักเรียนได้พัฒนาตนเองให้มีความรู้ ทักษะทัศนคติและลักษณะนิสัยที่ดีในเรื่องของเกษตรยั่งยืน โภชนาการและสุขภาพอนามัย
8. โรงเรียนสามารถติดตามและแก้ไขเด็กนักเรียนที่มีปัญหาภาวะทุพโภชนาการได้ทันกาลและเฝ้าระวัง ภาวะโภชนาการของเด็กนักเรียนเป็นรายบุคคลได้อย่างต่อเนื่อง รวมทั้งทราบสถานการณ์ของภาวะโภชนาการของนักเรียน

1. นักเรียนเจริญเติบโตสมวัยโดยมีภาวะเริ่มอ้วนและอ้วน ไม่เกิน 7 %
2. นักเรียนเจริญเติบโตสมวัยโดยมีภาวะค่อนข้างผอมและผอม ไม่เกิน 7 %
3. นักเรียนเจริญเติบโตสมวัยโดยมีภาวะค่อนข้างเตี้ยและเตี้ย ไม่เกิน 7%

โรงเรียนอนุบาลลำดวน(สุรพินท์ราษฎร์สรณ์) ได้ดำเนินการโครงการศูนย์เรียนรู้ต้นแบบโรงเรียนเด็กไทยแก้มใสสิ้นสุดโครงการ วันที่ 30 เดือน พฤศจิกายน พ.ศ. 2559 โรงเรียนอนุบาลลำดวนฯ จะดำเนินการโครงการศูนย์เรียนรู้ต้นแบบโรงเรียนเด็กไทยแก้มใสนี้อย่างต่อเนื่อง ทั้ง 8 กิจกรรม การเกษตรในโรงเรียน สหกรณ์นักเรียน การจัดบริการอาหารของโรงเรียน การพัฒนาสุขนิสัยของนักเรียน การพัฒนาอนามัยสิ่งแวดล้อมของโรงเรียนให้ถูกสุขลักษณะ การจัดการบริการสุขภาพ และการจัดการเรียนรู้ : เกษตร โภชนาการและสุขภาพอนามัย และคงสภาพศูนย์เรียนรู้ต้นแบบโรงเรียนเด็กไทยแก้มใสตามรอยเจ้าฟ้านักโภชนาการ

1. ระบุวิธีการขยายผลจากการดำเนินโครงการ และชุมชน หรือผู้อื่นจะใช้ประโยชน์จากผลของโครงการนี้อย่างไร

- โรงเรียนอนุบาลลำดวน(สุรพินท์ราษฎร์สรณ์) ได้ดำเนินการโครงการศูนย์เรียนรู้ต้นแบบโรงเรียนเด็กไทย

แก้มใส และดำเนินการขยายผลสร้างเครือข่ายดังนี้

1. ในโรงเรียนและหน่วยงานอื่นๆขยายผล ในรูปแบบการไปร่วมจัดนิทรรศการแลกเปลี่ยนเรียนรู้และการเป็นวิทยากร
   
2. เป็นแหล่งเรียนรู้ในการศึกษาดูงานของโรงเรียนและหน่วยงานอื่นๆ
3. ขยายผลในชุมชุม/ผู้ปกครอง ในรูปแบบการประชุมชี้แจ้งทำความเข้าใจเกี่ยวกับโครงการศูนย์เรียนรู้ต้นแบบโรงเรียนเด็กไทยแก้มใส ผู้ปกครองและชุมชุม สามารถนำแนวคิดหลักการของโครงการไปดำเนินการและนำผลผลิตมาขายให้สหกรณ์โรงเรียนเพื่อประกอบอาหารกลางวันในกับนักเรียน ซึ่งโรงเรียนอนุบาลลำดวน(สุรพินท์ราษฎร์นุสรณ์) มีเครือข่ายโครงการ 15 ราย