ศูนย์เรียนรู้เด็กไทยแก้มใส

โครงการเด็กไทยแก้มใสถวายเจ้าฟ้านักโภชนาการ เกิดจากความร่วมมือระหว่างกระทรวงสาธารณสุข กระทรวงศึกษาธิการ ร่วมกับหน่วยงานภาคี ได้แก่ กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ สมาคมโภชนาการแห่งประเทศไทยในพระราชูปถัมภ์ กรุงเทพมหานคร และ กระทรวงมหาดไทย ภายใต้การสนับสนุนจากสำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) โดยมีวัตถุประสงค์ เพื่อส่งเสริมและสนับสนุนโรงเรียนในการน้อมนำแนวทางการดำเนินงานที่ประสบความสำเร็จ การบริหารจัดการอาหารและโภชนาการในโรงเรียนอย่างครบวงจรของโครงการตามพระราชดำริ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารีไปปฏิบัติในการพัฒนาด้านเกษตร อาหาร โภชนาการและสุขภาพเด็กในโรงเรียน โดยน้อมนำกรอบแนวคิดและองค์ประกอบของการพัฒนาจากบทเรียนโรงเรียนในโครงการพระราชดำริใน 8 องค์ประกอบคือ 1) การเกษตรในโรงเรียน 2) สหกรณ์นักเรียน 3) การจัดการบริหารของโรงเรียน 4) การติดตามภาวะโภชนาการ 5) การพัฒนาสุขนิสัยของนักเรียน 6) การพัฒนาอนามัยสิ่งแวดล้อมของโรงเรียนให้ถูกสุขลักษณะ 7) การจัดบริการสุขภาพ และ8) การจัดการเรียนรู้ : เกษตร โภชนาการ และสุขภาพอนามัย โดยมีเป้าหมายเพื่อให้เด็กนักเรียนเกิดคุณลักษณะสำคัญใน 4 ประการตามแนวพระราชดำริ คือ มีพุทธศึกษา จริยศึกษา หัตถศึกษาและ จริยศึกษา มีภาวะโภชนาการดี สุขภาพแข็งแรง ไปพร้อมๆ กับการพัฒนาทักษะที่จำเป็นและคุณลักษณะที่เอื้อต่อการมีสุขภาวะ และคุณภาพชีวิตที่ดี ซึ่งเป็นการพัฒนาที่มีเด็กเป็นศูนย์กลาง โดยเน้นให้เด็กนักเรียนได้เรียนรู้จากการลงมือปฏิบัติจริงด้วยตนเอง (Learning by doing) เพื่อกระตุ้นให้เกิดการเรียนรู้ พัฒนาทักษะและคุณลักษณะที่เหมาะสม สามารถนำไปใช้ได้ในชีวิตจริงและพึ่งตนเองได้ โดยโรงเรียนที่เข้าร่วมโครงการฯ ต้องมีการบริหารจัดการแผนงานอย่างเหมาะสม สอดคล้องกับความต้องการ บริบทของชุมชน และวัฒนธรรมประเพณี ซึ่งโครงการเด็กไทยแก้มใสถวายเจ้าฟ้านักโภชนาการในปีที่ 1 (พ.ศ.2557-2558) มีโรงเรียนเข้าร่วมโครงการทั้งสิ้น 544 โรงเรียนจากทั่วประเทศ
สถานการณ์ภาวะทุพโภชนาการของประเทศไทยจากรายงานการเฝ้าระวังภาวะโภชนาการนักเรียนอายุ 6-12 ปี จำนวน 1,492,089 คน ใน 76 จังหวัด ของกรมอนามัย ปี 2555 พบว่านักเรียนมีภาวะอ้วน ร้อยละ 12.5 เตี้ยร้อยละ 16.8 และระบุว่านักเรียนอายุ 6-12 ปี ที่มีส่วนสูงระดับดีและรูปร่างสมส่วน มีเพียง ร้อยละ 51.6 ซึ่งสอดคล้องกับการสำรวจข้อมูลพื้นฐานของสำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน (สพฐ.) ปี 2544พบว่า เด็กไทยสัดส่วนไม่ได้มาตรฐาน จำนวน 1.2ล้านคน จำแนกเป็นน้ำหนักต่ำกว่าเกณฑ์ จำนวน 223,288 คน น้ำหนักสูงกว่าเกณฑ์มาตรฐานจำนวน 590,087 คน และส่วนสูงต่ำกว่าเกณฑ์มาตรฐาน จำนวน 258,149 คนซึ่งจะส่งผลกระทบต่อระดับสติปัญญาและคุณภาพชีวิตของเด็กไทยหนึ่งในสาเหตุสำคัญคือ1) การพฤติกรรมการบริโภคไม่เหมาะสมตามวัย โดยเฉพาะการบริโภคผักน้อยกว่าปริมาณที่แนะนำ คือเฉลี่ยวันละ 60 กรัม (ปริมาณที่แนะนำวันละ 400 กรัม) กินขนมกรุบกรอบและเครื่องดื่มรสหวานจัดเกือบทุกวันหรือทุกวันสูงถึงร้อยละ 67.4 นอกจากนี้ยังพบว่าเด็กไทยในช่วงวัยประถมศึกษาจะได้รับน้ำตาลจากเครื่องดื่มเฉลี่ย 5-7 ช้อนชา/วัน และน้ำตาลจากขนมกรุบกรอบเฉลี่ย 3 ช้อนชา/วันซึ่งปริมาณรวมในการบริโภคน้ำตาลของเด็กมากถึง 10 ช้อนชา และ2) สภาพแวดล้อมที่ไม่เอื้อต่อสุขภาพผลกระทบของการได้รับสารอาหารไม่เพียงพอจะส่งผลให้เด็กมีการเจริญเติบโตและพัฒนาร่างกายและสติปัญญาที่ช้าไม่เป็นไปตามศักยภาพที่ควรจะเป็น จากสถานการณ์ดังกล่าว โรงเรียน บ้านบะคอม จึงได้เข้าร่วมโครงการเด็กไทยแก้มใสถวายเจ้าฟ้านักโภชนาการ ปีที่ 1 เพื่อน้อมนำแนวทางการดำเนินงานที่ประสบความสำเร็จ จากการบริหารจัดการอาหารและโภชนาการในโรงเรียนอย่างครบวงจรของโครงการตามพระราชดำริ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารีมาปฏิบัติในการพัฒนาโรงเรียน เพื่อให้เด็กนักเรียน มีภาวะโภชนาการดี สุขภาพแข็งแรง ไปพร้อมๆ กับการพัฒนาทักษะที่จำเป็นและคุณลักษณะที่เอื้อต่อการมีสุขภาวะ และคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้นซึ่งในปีที่ 1 ได้ดำเนินการดังต่อไปนี้ 1. การเกษตรในโรงเรียน กิจกรรมปลูกผักสวนครัวปลอดสารพิษกิจกรรมเลี้ยงปลาในบ่อซีเมนต์กิจกรรมเลี้ยงไก่พันธุ์ไข่กิจกรรมปลูกเห็ดนางรม โดยนักเรียนรับผิดชอบดำเนินการเอง 1.1การปลูกผักสวนครัว รั้วกินได้ - กิจกรรมในการปลูกผักสวนครัว รั้วกินได้ - การคัดเลือกชนิดของพืชผักที่เหมาะสมกับสภาพดินฟ้าอากาศในท้องถิ่นบ้านเรา - การทำแปลงสาธิตการปลูกผักสวนครัว รั้วกินได้ 1.2การเพาะเห็ดนางฟ้า
1.3การเลี้ยงปลาดุกสาธิตการเลี้ยงปลาดุกในบ่อซีเมนต์ในโรงเรียน และการเลือกพื้นที่ในการเลี้ยงปลาดุกที่เหมาะสมกับสภาพพื้นที่ในท้องถิ่นบ้านเราเช่น การเลี้ยงปลาดุกในโอ่งในบ่อพลาสติกในบ่อซีเมนต์อื่นๆ 1.4การเลี้ยงไก่พันธุ์ไข่ร่วมกันไปดูเกษตรกรในหมู่บ้านที่เลี้ยงไก่พันธุ์ไข่เป็นอาชีพอยู่แล้วโดยส่งเสริมให้ชุมชนเลี้ยงไก่พันธุ์ไข่ต่อไป และต่อยอดการเลี้ยงไว้รับประทานเป็นอาหารในครัวเรือนเป็นการเลี้ยงไว้เพื่อจำหน่ายเป็นรายได้เสริมให้กับครอบครัวและโรงเรียนต่อไป จากการเข้าร่วมกิจกรรมดังกล่าวนักเรียนทุกคนมีการวางแผนการปลูกผักผลไม้เลี้ยงสัตว์ทำประมง และทำการผลิตตามแผนที่สอดคล้องกับฤดูกาลต่างๆ มีการจดบันทึกและติดตามการเจริญเติบโต และจำนวนผลผลิตที่ได้จากการปลูกผัก ผลไม้ การเลี้ยงสัตว์ และการทำการประมงภายใต้การสนับสนุนด้านวิชาการจากหน่วยงานหรือเครือข่ายที่เกี่ยวข้อง ได้เข้าร่วมกิจกรรมส่งเสริมผลผลิตเพื่อโครงการเด็กไทยแก้มใสได้แก่การปลูกผักสวนครัว รั้วกินได้การเพาะเห็ดนางฟ้า การเลี้ยงปลาดุกการเลี้ยงไก่พันธุ์ไข่ โดยแบ่งนักเรียนรับผิดชอบเป็นรายชั้น ผลผลิตทางการเกษตรที่ได้จากการดำเนินการ เช่น ผักต่างๆปลา ไข่เป็นต้นได้นำมาประกอบเป็นอาหารสำหรับนักเรียนโดยทำเมนูที่หลากหลายเป็นอาหารจานเดียวบ้าง เป็นอาหารชุดบ้าง ตามโอกาสแต่เน้นให้ถูกหลักโภชนาการได้สารอาหารครบทั้ง 5 หมู่และเวลา 15.00 น.ของทุกวันนักเรียนจะได้รับประทานอาหารว่างโดยเงินสนับสนุนจากการบริจาคเงินเพื่ออาหารกลางวันของนักเรียน และนำไปจำหน่ายให้กับสหกรณ์โรงเรียนเพื่อนำไปใช้ในโครงการอาหารกลางวันส่วนหนึ่งนำรายได้ไปใช้ในการซื้อพันธุ์ผักเพื่อหมุนเวียนปลูกตามฤดูกาลจากการดำเนินกิจกรรมทำให้นักเรียนโรงเรียนบ้านอนข่ามีสุขภาพอนามัยที่สมบูรณ์แข็งแรงมากขึ้นได้รับประทานอาหารที่ถูกหลักโภชนาการในแต่ละวันนักเรียนจะได้สารอาหารครบทั้ง 5 หมู่ 2. สหกรณ์นักเรียน นักเรียนลงบัญชีรายรับ – รายจ่าย จากการจำหน่ายผักสวนครัวเห็ดปลาไข่เป็นรูปธรรมและมีการฝากเงินออมทรัพย์ของนักเรียนที่ธนาคารการเกษตรเพื่อสหกรณ์ อำเภอทรายมูล

3.การจัดบริการอาหารของโรงเรียน บริการอาหารที่มีคุณค่าโภชนาการครบหมู่เพื่อเกิดประโยชน์สูงสุดต่อร่างกายนักเรียน เป็นการบริการโดยนักเรียน การจัดทำรายการอาหารมีเมนูแปลนรายเดือนใช้โปรแกรม Thai School Lunch ตามมาตรฐานโภชนาการ ซึ่งในหนึ่งสัปดาห์มีการจัดรายการอาหารได้มาตรฐานโภชนาการมีคุณค่าทางโภชนาการเหมาะสมกับวัยของนักเรียนเอง และมีปริมาณพลังงานและสารอาหารอย่างน้อยร้อยละ 70 ของปริมาณที่แนะนำสำหรับมื้อกลางวัน มีครูเวรคอยทำหน้าที่กำกับดูแลเกี่ยวกับการตักอาหารให้นักเรียนตามปริมาณและสัดส่วนของธงโภชนาการที่เหมาะสมกับวัย 4. การติดตามภาวะโภชนาการ นิเทศกำกับติดตาม ภาวะโภชนาการทุกระยะเพื่อเปรียบเทียบตามหลักทางวิชาการให้เกิดประโยชน์สูงสุดต่อนักเรียน จากการดำเนินโครงการนักเรียนทุกคนได้รับการชั่งน้ำหนักวัดส่วนสูง และทดสอบสมรรถภาพกายทั้ง 3 ด้านได้แก่การไหลเวียนโลหิตความแข็งแรงของกล้ามเนื้อและความอ่อนตัวมีการบันทึกข้อมูลน้ำหนักส่วนสูง และสมรรถภาพทางกายทั้ง 3 ด้านมีการแปลผลภาวะโภชนาการ และสมรรถภาพทางกายที่ถูกต้องตามเกณฑ์ชี้วัดเป็นปัจจุบัน โดยใช้โปรแกรมสำเร็จรูปการเฝ้าระวังการเจริญเติบโตและสมรรถภาพทางกายมีการแจ้งผลให้กับผู้ที่เกี่ยวข้องทราบ และโรงเรียนมีโครงการในการควบคุมป้องกัน และแก้ไขเด็กกลุ่มเสี่ยงและเด็กที่มีปัญหาโดยครอบครัวมีส่วนร่วมนักเรียนสามารถประเมินภาวะโภชนาการและสมรรถภาพทางกายได้ด้วย 5. การพัฒนาสุขนิสัยของนักเรียน ฝึกวินัยนักเรียนให้มีความรับผิดชอบในการดำเนินกิจกรรมอาหารกลางวันโดยนักเรียนเพื่อความยั่งยืนในการดำรงชีวิตอย่างยั่งยืน จาการเข้าร่วมโครงการทำให้นักเรียนแกนนำสามารถจัดกิจกรรมพัฒนาสุขนิสัยมีการติดตามประเมินผลด้วยตนเอง และขยายผลให้นักเรียนทุกคนในโรงเรียน 6. การพัฒนาอนามัยสิ่งแวดล้อมของโรงเรียนให้ถูกสุขลักษณะ พัฒนาระบบภูมิทัศน์ให้สะอาดร่มรื่นสวยงามน่าเรียน บรรยากาศดีเอื้อต่อการจัดกิจกรรมเป็นที่ประทับใจนักเรียน ทุกวันตอนเช้าและหลังเลิกเรียนจะมีนักเรียนที่เป็นเจ้าหน้าที่ทำความสะอาดร่วมกันตรวจเช็คความสะอาดของบริเวณต่างๆ ของโรงเรียน และมีครูคอยให้คำปรึกษานอกจากนี้ยังเชิญสาธารณสุขจากโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลนาวียงมาให้ความรู้เกี่ยวกับอนามัยสิ่งแวดล้อมของโรงเรียนอย่างถูกต้องมีการรณรงค์และขยายผลสู่ชุมชนเช่นการรณรงค์การทำความสะอาดห้องน้ำการคัดแยกขยะเป็นต้น 7. การจัดบริการสุขภาพ ตรวจสอบสมรรถภาพร่างกายนักเรียนอบรมผู้นำนักเรียนทั้งระบบโรงเรียนมีการจัดกิจกรรมบริการสุขภาพนักเรียนตามแนวทางที่กำหนดภายใต้ความร่วมมือกับฝ่ายสาธรณสุขที่ดูแลโรงเรียนอย่างต่อเนื่องมีห้องปฐมพยาบาลที่ถูกสุขลักษณะได้มาตรฐาน และมีครูอนามัยดูแลตลอดเวลา และจัดกิจกรรมเลือกนักเรียนแกนนำร่วมรับผิดชอบในการให้บริการสุขภาพ และนักเรียนทุกคนได้รับการตรวจสุขภาพเบื้องต้นตามมาตรฐานบริการสุขภาพโรงเรียนบ้านบ้านบะคอมมีตู้ยาสามัญประจำบ้านจำนวน 1 ตู้ ไว้ประจำที่ห้องปฐมพยาบาลห้องปฐมพยาบาลเป็นห้องที่ถูกสุขลักษณะได้มาตรฐาน มีอุปกรณ์จำเป็นเช่นเตียงตู้ยายาสามัญฯ และมีนักเรียนแกนนำคอยเป็นผู้ดูแลโดยมีครูอนามัยดูแลตลอดเวลา และจัดกิจกรรมเลือกนักเรียนแกนนำร่วมรับผิดชอบในการให้บริการสุขภาพ และนักเรียนทุกคนได้รับการตรวจสุขภาพเบื้องต้นตามมาตรฐานบริการสุขภาพนักเรียนกลุ่มเสี่ยงหรือที่มีปัญหาสุขภาพทุกคนได้รับความช่วยเหลือแก้ไขเบื้องต้นอย่างเหมาะสม โดยมีการส่งต่อตามระบบการส่งต่อช่วยเหลือนักเรียน 8. การจัดการเรียนรู้เกษตรโภชนาการและสุขภาพอนามัย ใช้หลักโภชนาการมาจัดกิจกรรมการเรียนการสอน การเรียนรู้ เข้าด้วยกันหลายๆวิชาเชื่อมโยงกันโรงเรียนมีจัดการเรียนรู้ให้นักเรียนได้ปฏิบัติจริงในด้านการเกษตรโรงเรียนมีแผนการจัดการเรียนรู้แบบบูรณาการโดยมีกิจกรรมที่สอดคล้องกับเรื่องเกษตรสหกรณ์โภชนาการและสุขภาพครบทุกระดับชั้นในระดับประถมศึกษาปีที่ 1-6 มีการจัดกระบวนการเรียนรู้โดยแหล่งเรียนรู้เป็นฐานและให้นักเรียนได้เรียนรู้โดยการนำไปบูรณาการกับวิชาต่างๆนักเรียนได้ปลูกผักเพื่อเป็นอาหารกลางวันได้นำไข่ และเนื้อสัตว์ที่เลี้ยงมาใช้ในการประกอบอบอาหารกลางวันนอกจากนี้โรงเรียนยังจัดทำสื่อ นวัตกรรม ชุดความรู้ และฐานการเรียนรู้ของโรงเรียนและหรือชุมชนด้านเกษตร โภชนาการ และสุขภาพที่เกิดจากผลงานของครู นักเรียนครอบครัว และชุมชน





สรุปผลดำเนินงาน ก่อนเข้าร่วมโครงการนักเรียนได้รับอาหารจากโรงอาหารและร้านค้าโรงเรียน ผลขอภาวะโภชนาการของนักเรียนสรุปว่านักเรียนมีภาวะอ้วน ผอม 8 คน เตี้ย 13 คน มีผลผลิตทางการเกษตรไม่เพียงพอต่อความต้องการเด็กเนื่องจากการผลิตด้านการเกษตรมีการใช้ต้นทุนการผลิตสูง การประกอบอาหารต้องนำวัตถุดิบที่ซื้อมาจากตลาดมีราคาแพงและเป็นอาหารที่มีสารพิษเจือปนอยู่มาก ความปลอดภัยมีน้อยมาก การปรุงรสใช้น้ำปรุงรสที่มีจำหน่ายในตลาด บุคคลภายนอกมาจัดจำหน่ายอาหารให้กับเด็ก นักเรียนมีภาวะฟันพุจากการรับประทานอาหาร ภาวะโภชนาการไม่ดีเท่าที่ควร และนักเรียนบางคนมีเหาจึงต้องได้รับการแก้ไขโดยเร่งด่วน

จากการเข้าร่วมโครงการเด็กไทยแก้มใสปีที่ 1 โรงเรียนบ้านบะคอมได้น้อมนำแนวทางการดำเนินงานด้านบริหารจัดการอาหารและโภชนาการในโรงเรียน โดยมีกิจกรรมเกษตรในโรงเรียน ร้อยละ 90 ได้มีส่วนร่วมจัดทำการเกษตรปลอดสารพิษ ปลูกพืช เลี้ยงสัตว์ และการประมง นำผลผลิตที่ได้เข้าสู้โครงการเพื่อจัดทำอาหารกลางวันนักเรียนได้รับอาหารที่มีคุณค่าและปลอดภัยจากสารพิษ เป็นการฝึกอาชีพให้กับนักเรียนเพื่อไปใช้ในชีวิตประจำวัน“นวัตกรรมที่ใช้ร้อยละ 100 คือการปลูกพืชโดยใช้สารชีวภาพ มีการผลิตปุ๋ยชีวภาพ ทำน้ำหมักชีวภาพ เพื่อลดสารเคมีและลดต้นทุนการผลิต” สหกรณ์นักเรียนรับผลผลิตจากภาคการเกษตรมาจัดจำหน่ายให้กับโรงอาหาร ส่งเสริมสุขภาพนักเรียนและ ป้องกันโรคต่างที่มาจากการกิน เช่น โรคอ้วน โรคขาดสารอาหาร ฝึกให้เด็กมีระเบียบวินัยในการกินรู้ประโยชน์รู้โทษของการกิน ส่งเสริมการออมทรัพย์ของเด็ก ส่งเสริมความรู้ทางด้านประกอบอาชีพให้เด็กรู้จักทำบัญชีรายรับจ่ายฝึกวินัยในการใช้จ่ายอยู่งอย่างพอเพียงตามแนวทางเศรษฐกิจพอเพียง จัดบริการอาหารให้กับนักเรียนอย่างเพียงพอต่อความต้องการของเด็กโดยร้อยละ 90 ใช้โปรแกรมอาหาร Thai school lunch จัดห้องครัวที่สะอาดถูกหลักอนามัย ดูแลการปรุงและประกอบอาหารให้ถูกต้องตามหลักภาวะโภชนาการ ใช้นวัตกรรมคือ “การใส่เกลือไอโอดีนแทนน้ำปรุงรส น้ำตาลแทนผงปรุงรส”ดูแลกำกับการรับประทานอาหารของนักเรียน โดยแยกกลุ่มนักเรียนที่มีภาวะอ้วน ผอมมาดูแลเรื่องการรับประทานอาหารเป็นพิเศษเพื่อควบคุมอาหารให้กับเด็กกลุ่มนี้มีการเฝ้าระวังติดตามภาวะโภชนาการทดสอบสมรรถภาพของนักเรียน มีการตรวจสุขภาพประจำภาคเรียนดูแลสุขภาพของนักเรียนร้อยละ 90 นักเรียนออกกำลังกายสัปดาห์ละ 3 วัน วันละ 30 นาทีได้รับการดูแลตรวจสุภาพประจำภาคเรียนและมีการประเมินตนเองของนักเรียน โรงเรียนมีการบริการน้ำที่สะอาดได้มาตรฐานตามคุณภาพมาตรฐานน้ำดื่มสะอาดในโรงเรียนเพื่อใช้ในการบริโภคและอุปโภคมีที่ล้างมือ ที่แปรงฟัน ห้องน้ำที่สะอาดถูกสุขลักษณะ การกำจัดขยะที่ปลอดภัยลดมลพิษทางอากาศ รณรงค์ป้องกันอุบัติภัยโรงเรียน ติดตามตรวจสุขภาพและมีการตรวจสุขภาพอนามัยของนักเรียนประจำภาคเรียนภาคเรียนละ 1 ครั้งจากเจ้าหน้าที่โรงพยาบาล โดยมีการตรวจฟัน การตรวจเหา การตรวจการได้ยิน การตรวจสายตาการจัดการเรียนรู้ด้านเกษตร อาหาร โภชนาการและสุขภาพร้อยละ 100 โรงเรียนได้จัดทำแผนการเรียนรู้ประจำชั้นเรียน ประถมศึกษาปีที่ 1 – 6 ได้เรียนรู้ทั้งในชั้นเรียนการลงมือปฏิบัติจริงและโดยผ่านการอบรมหน้าเสาธง การอบรมภาคกลางวัน จากการอบรมครูแกนนำของนักเรียนจากการตรวจสุขภาพนักเรียนด้วยตนเอง

โรงเรียนบ้านบะคอมได้รับความไว้วางใจในการดำเนินการจากกรมอนามัยและ สสส. ในการกำหนดให้เป็นโรงเรียนในโครงการอนามัยการเรียนรู้ต้นแบบโรงเรียนเด็กไทยแก้มใสตามรอยเจ้าฟ้านักโภชนาการ รุ่นที่ 1 ประจำปี 2558 ซึ่งโรงเรียนบ้านบะคอม คณะครู ผู้บริหาร นักเรียน กรรมการสถานศึกษา ชุมชน ผู้ปกครอง และหน่วยงานที่ให้การสนับสนุนที่ร่วมคิด ร่วมทำ เพื่อ โภชนาการที่ดีสู่นักเรียนด้านการจัดการอาหารและโภชนาการ การพัฒนาการของนักเรียนได้อย่างมีประสิทธิภาพ บนพื้นฐานการดูแลสุขภาพด้วยตนเองและเสริมสร้างความเข้มแข็งให้ครอบครัวและชุมชนโดยความร่วมมือของทุกส่วนภาค ให้นำสู่เครือข่ายสุขภาพ ทั้งในโรงเรียนและชุมชนอย่างยั่งยืน ภายใต้กรอบแนวทางและความคาดหวังของโครงการคือ ทุกคนมีสุขภาพที่ดี และพัฒนาการด้านร่างกายเติบโตสมวัย มีอารมณ์ และสติปัญญาดีขึ้นมีทักษะชี้วัดเรียนรู้ เกษตร การสหกรณ์ สุขภาวะโภชนาการ การพัฒนา สุขนิสัย และ การส่งเสริมสุขภาพอนามัย การใส่ใจพัฒนาอนามัยสิ่งแวดล้อมในโรงเรียน ดังนั้นโรงเรียนบ้านบะคอม จึงได้ดำเนินการเพื่อพัฒนาให้เป็นศูนย์เรียนรู้ต้นแบบโรงเรียนเด็กไทยแก้มใสถวายเจ้าฟ้านักโภชนาการ โดยมีกรอบการดำเนินงานต่อยอดโครงการเด็กไทยแก้มใสดังนี้ 1. สร้างความตระหนักและภารกิจหน้าที่เสริมสร้างเครือข่ายความร่วมมือระหว่างโรงเรียนชุมชน และหน่วยงานสนับสนุน 1.1 จัดทำโครงการประชุมชี้แจงนโยบายและจัดทำแผนปฏิบัติการโครงการต้นแบบเด็กไทยแก้มใส เป้าหมาย การทำ Swot ชุมชน / โรงเรียน - กิจกรรมแก้มใสใส่ใจลูกเรา - การสร้างเครือข่ายชุมชนแก้มใสใส่ใจสุขภาพ - การให้ความรู้ด้านสุขภาพ การป้องกันแก้ไขด้านโภชนาการชุมชน “สุขภาพฐานราก” โดยความร่วมมือร่วมใจ ในการส่งเสริมสุขภาพของทุกคน - การดำเนินสร้างทักษะชีวิตร่วมกันระหว่างนักเรียนกับผู้ปกครอง โดยเชื่อมโยงกิจกรรมสู่สุขภาพ คือ กิจกรรมพืชผักสวนครัวปลอดสารพิษ กิจกรรม อย. น้อย ร้อยใจชุมชน และกิจกรรมชุมชนปลอดขยะ - การตั้งเกณฑ์มาตรฐานและตัวชี้วัดสู่เป้าหมายความสำเร็จ และแหล่งเรียนรู้ต้นแบบเด็กไทยแก้มใส - โครงการพัฒนาศูนย์การเรียนรู้ต้นแบบเด็กไทยแก้มใส 2. การปรับปรุงพัฒนาสหกรณ์ร้านค้าและดูแลกิจกรรมลดหวาน มัน เค็ม ปลอดน้ำอัดลม รวมทั้งการล้างผักและผลไม้ปลอดภัยใส่ใจสุขภาพ 3. ส่งเสริมปัจจัย ในการผลิตทางการเกษตรทั้งในและนอกโรงเรียน โดยเครือข่ายผู้ปกครอง เน้น การปลูกพืชด้านการเกษตร การประมง ปศุสัตว์ เพื่อเกิดความยั่งยืน และจัดตั้งศูนย์การเกษตรชุมชนขึ้น 1 แห่ง เพื่อส่งเสริมกิจกรรมชุมชนเข้มแข็ง ปลูกผักปลอดสารพิษชีวิตพอเพียงและจำหน่ายผลผลิตเข้าสู่โครงการอาหารกลางวันและสหกรณ์นักเรียน 4. การแปรรูปผลิตภัณฑ์ เพื่อให้เกิดอาหารว่างทดแทน ขนมกรุบกรอบและน้ำหวานน้ำอัดลมและอาหารขยะในโรงเรียน เพื่อควบคุมการลดหวานมันเค็ม และปลอดน้ำอัดลม 5. การพัฒนาสิ่งแวดล้อมทั้งในและนอกโรงเรียน ที่ต้องการลดปัญหา ขยะ การกำจัดขยะ และการสร้างรายได้จากขยะ“โครงการธนาคารขยะในโรงเรียน” โดยส่งเสริมให้นักเรียนผู้ปกครองคัดแยกขยะและนำขยะมาจำหน่ายให้โรงเรียนเพื่อให้เกิดต้นทุนด้านสุขภาพในครัวเรือน และลดขยะในชุมชน 6. การขยายเครือข่ายสู่โรงเรียนในเขตตำบลนาเวียงซึ่งมีทั้งหมด 4 โรงเรียน เพื่อขยายเครือข่ายและการดำเนินการโครงการเด็กไทยทำได้สู่โรงเรียนและชุมชน “ถวายเจ้าฟ้านักโภชนาการ” เน้นการให้ความรู้ ทักษะ และการศึกษาดูงาน จากสภาพจริงในโรงเรียนและชุมชน 7. การแลกเปลี่ยนเรียนรู้ผลงาน “ต้นแบบเด็กไทยแก้มใส” และการรายงานผล เน้นการนำเสนอผลงานของนักเรียน โรงเรียนสู่สาธารณชน เช่นโครงการ Open Home โครงการร่วมกับหน่วยงานต้นสังกัด “สพป.ยส2”
จากกิจกรรมโครงการเด็กไทยแก้มใสซึ่งโรงเรียนได้รับการคัดเลือก พัฒนาเป็นศูนย์การเรียนรู้โรงเรียนเด็กไทยแก้มใสต้นแบบในเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษายโสธร เขต 2 และศูนย์อนามัยที่ 10จังหวัดอุบลราชธานี โรงเรียนมีความมุ่งมั่นที่จะสร้างเครือข่าย ความร่วมมือจาก ผู้บริหาร ครู นักเรียน ผู้ปกครอง คณะกรรมการสถานศึกษา และหน่วยงานที่ให้การสนับสนุน ดำเนินการต่อยอดในกิจกรรมองค์ประกอบ 8 ด้าน และจัดกระบวนการเรียนรู้แบบบูรณาการตั้งแต่ชั้นอนุบาลปีที่ 1 ถึง ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 เกิดการพัฒนาทักษะชีวิต โดยการมีส่วนร่วมของเครือข่ายผู้ปกครอง ชุมชนและหน่วยงานที่การสนับสนุน เพื่อให้เกิดการแก้ไขปัญหาด้านสุขภาพและโภชนาการเด็กและชุมชน เกิดการเรียนรู้ร่วมกันและนำไปใช้ในชีวิตประจำวัน “สร้างภาคีสุขภาพและโภชนาการ” มีการแลกเปลี่ยนเรียนรู้ ศึกษาชุมชน และเกิดทุนทางสังคม ด้านสุขภาพและสิ่งแวดล้อมที่ดี

1. คณะครู นักเรียน ผู้ปกครองร่วมกันสร้างเครือข่ายเด็กไทยแก้มใส 2.โรงเรียนมีผลผลิตทางด้านการเกษตรเพียงพอต่อจำนวนนักเรียนและยังสามารถนำไปจำหน่ายให้กับชุมชน 3.โรงเรียนมีสิ่งแวดล้อมที่ถูกสุขอนามัยและชุมชนมีบรรยากาศที่น่าอยู่หมู่บ้านสะอาดถูกหลักอนามัย 4.โรงเรียนในตำบลนาเวียงได้รับความรู้เรื่อง “เด็กไทยแก้มใส”และนำไปปฏิบัติตามได้ 5.นักเรียนมีความรู้ความเข้าใจในกิจกรรมสหกรณ์ปฏิบัติได้

นักเรียนเจริญเติบโตสมวัยโดยมี ภาวะเริ่มอ้วนและอ้วน ไม่เกิน 5 % ภาวะผอม ไม่เกิน 5 % ภาวะเตี้ย ไม่เกิน 5 % ดูส่วนสูงตามเกณฑ์อายุ(กรณีที่ภาวะโภชนาการไม่เป็นไปตามเกณฑ์ที่กำหนดให้ลดลงจากเดิมไม่น้อยกว่า 0.5 ต่อปี) นักเรียนได้กินผัก – ผลไม้หลากหลายเพิ่มขึ้นในมื้อกลางวัน เฉลี่ย ผัก วันละประมาณ15กรัมอนุบาล 1.5ช้อน (15 กรัม) ประถม 3ช้อน (30 กรัม) ผลไม้ (อนุบาล1ส่วนประถม 1 ส่วน) ต่อมื้อต่อคน

1.เมื่อดำเนินโครงการแล้วเสร็จ จะมีการดำเนินการต่อเนื่องหรือไม่ อย่างไร

เมื่อดำเนินโครงการเสร็จ จะมีการดำเนินงานต่อเนื่อง เพราะต้องมีอาหารกลางวันสำหรับนักเรียนต่อเนื่องตลอดปีการศึกษา การเกษตรก็ต้องปลูกผักตามฤดูการส่วนการเลี้ยงปลาในบ่อซีเมนต์เมื่อปลาหมดรุ่นก็ต้องหาลูกปลามาเลี้ยงอีก


2.ระบุวิธีการขยายผลจากการดำเนินโครงการ และชุมชน หรือผู้อื่นจะใช้ประโยชน์จากผลของโครงการนี้อย่างไร

1.นักเรียนนำความรู้ที่ได้จากทางโรงเรียนกลับไปขยายผลที่บ้าน เช่น การปลูกพืชผักสวนครัวกินเอง ที่บ้าน 2.ให้ความรู้กับชุมชนและเชิญชวนให้ชุมชนปลูกผักเลี้ยงปลาไว้กินเองในครัวเรือน