ศูนย์เรียนรู้เด็กไทยแก้มใส

โครงการเด็กไทยแก้มใสถวายเจ้าฟ้านักโภชนาการ เกิดจากความร่วมมือระหว่างกระทรวงสาธารณสุข กระทรวงศึกษาธิการ ร่วมกับหน่วยงานภาคี ได้แก่ กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ สมาคมโภชนาการแห่งประเทศไทยในพระราชูปถัมภ์ กรุงเทพมหานคร และ กระทรวงมหาดไทย ภายใต้การสนับสนุนจากสำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) โดยมีวัตถุประสงค์ เพื่อส่งเสริมและสนับสนุนโรงเรียนในการน้อมนำแนวทางการดำเนินงานที่ประสบความสำเร็จ การบริหารจัดการอาหารและโภชนาการในโรงเรียนอย่างครบวงจรของโครงการตามพระราชดำริ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารีไปปฏิบัติในการพัฒนาด้านเกษตร อาหาร โภชนาการและสุขภาพเด็กในโรงเรียน โดยน้อมนำกรอบแนวคิดและองค์ประกอบของการพัฒนาจากบทเรียนโรงเรียนในโครงการพระราชดำริใน 8 องค์ประกอบคือ 1) การเกษตรในโรงเรียน 2) สหกรณ์นักเรียน 3) การจัดการบริหารของโรงเรียน 4) การติดตามภาวะโภชนาการ 5) การพัฒนาสุขนิสัยของนักเรียน 6) การพัฒนาอนามัยสิ่งแวดล้อมของโรงเรียนให้ถูกสุขลักษณะ 7) การจัดบริการสุขภาพ และ8) การจัดการเรียนรู้ : เกษตร โภชนาการ และสุขภาพอนามัย โดยมีเป้าหมายเพื่อให้เด็กนักเรียนเกิดคุณลักษณะสำคัญใน 4 ประการตามแนวพระราชดำริ คือ มีพุทธศึกษา จริยศึกษา หัตถศึกษาและ จริยศึกษา มีภาวะโภชนาการดี สุขภาพแข็งแรง ไปพร้อมๆ กับการพัฒนาทักษะที่จำเป็นและคุณลักษณะที่เอื้อต่อการมีสุขภาวะ และคุณภาพชีวิตที่ดี ซึ่งเป็นการพัฒนาที่มีเด็กเป็นศูนย์กลาง โดยเน้นให้เด็กนักเรียนได้เรียนรู้จากการลงมือปฏิบัติจริงด้วยตนเอง (Learning by doing) เพื่อกระตุ้นให้เกิดการเรียนรู้ พัฒนาทักษะและคุณลักษณะที่เหมาะสม สามารถนำไปใช้ได้ในชีวิตจริงและพึ่งตนเองได้ โดยโรงเรียนที่เข้าร่วมโครงการฯ ต้องมีการบริหารจัดการแผนงานอย่างเหมาะสม สอดคล้องกับความต้องการ บริบทของชุมชน และวัฒนธรรมประเพณี ซึ่งโครงการเด็กไทยแก้มใสถวายเจ้าฟ้านักโภชนาการในปีที่ 1 (พ.ศ.2557-2558) มีโรงเรียนเข้าร่วมโครงการทั้งสิ้น 544 โรงเรียนจากทั่วประเทศ
สถานการณ์ภาวะทุพโภชนาการของประเทศไทยจากรายงานการเฝ้าระวังภาวะโภชนาการนักเรียนอายุ 6-12 ปี จำนวน 1,492,089 คน ใน 76 จังหวัด ของกรมอนามัย ปี 2555 พบว่านักเรียนมีภาวะอ้วน ร้อยละ 12.5 เตี้ยร้อยละ 16.8 และระบุว่านักเรียนอายุ 6-12 ปี ที่มีส่วนสูงระดับดีและรูปร่างสมส่วน มีเพียง ร้อยละ 51.6 ซึ่งสอดคล้องกับการสำรวจข้อมูลพื้นฐานของสำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน (สพฐ.) ปี 2544พบว่า เด็กไทยสัดส่วนไม่ได้มาตรฐาน จำนวน 1.2ล้านคน จำแนกเป็นน้ำหนักต่ำกว่าเกณฑ์ จำนวน 223,288 คน น้ำหนักสูงกว่าเกณฑ์มาตรฐานจำนวน 590,087 คน และส่วนสูงต่ำกว่าเกณฑ์มาตรฐาน จำนวน 258,149 คนซึ่งจะส่งผลกระทบต่อระดับสติปัญญาและคุณภาพชีวิตของเด็กไทยหนึ่งในสาเหตุสำคัญคือ1) การพฤติกรรมการบริโภคไม่เหมาะสมตามวัย โดยเฉพาะการบริโภคผักน้อยกว่าปริมาณที่แนะนำ คือเฉลี่ยวันละ 60 กรัม (ปริมาณที่แนะนำวันละ 400 กรัม) กินขนมกรุบกรอบและเครื่องดื่มรสหวานจัดเกือบทุกวันหรือทุกวันสูงถึงร้อยละ 67.4 นอกจากนี้ยังพบว่าเด็กไทยในช่วงวัยประถมศึกษาจะได้รับน้ำตาลจากเครื่องดื่มเฉลี่ย 5-7 ช้อนชา/วัน และน้ำตาลจากขนมกรุบกรอบเฉลี่ย 3 ช้อนชา/วันซึ่งปริมาณรวมในการบริโภคน้ำตาลของเด็กมากถึง 10 ช้อนชา และ2) สภาพแวดล้อมที่ไม่เอื้อต่อสุขภาพผลกระทบของการได้รับสารอาหารไม่เพียงพอจะส่งผลให้เด็กมีการเจริญเติบโตและพัฒนาร่างกายและสติปัญญาที่ช้าไม่เป็นไปตามศักยภาพที่ควรจะเป็น จากสถานการณ์ดังกล่าว โรงเรียนบ้านท่าศิลาจึงได้เข้าร่วมโครงการเด็กไทยแก้มใสถวายเจ้าฟ้านักโภชนาการ ปีที่ 1 เพื่อน้อมนำแนวทางการดำเนินงานที่ประสบความสำเร็จ จากการบริหารจัดการอาหารและโภชนาการในโรงเรียนอย่างครบวงจรของโครงการตามพระราชดำริ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารีมาปฏิบัติในการพัฒนาโรงเรียน เพื่อให้เด็กนักเรียน มีภาวะโภชนาการดี สุขภาพแข็งแรง ไปพร้อมๆ กับการพัฒนาทักษะที่จำเป็นและคุณลักษณะที่เอื้อต่อการมีสุขภาวะ และคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้น

โรงเรียนบ้านท่าศิลา จะนำหลักการบริหารจัดการโดยใช้การบริหารที่ใช้โรงเรียนเป็นฐาน (SBM) มาใช้ในการจัดการร่วมกันหลักกิจการบริหารบ้านเมืองที่ดีหรือหลักธรรมาภิบาล เพื่อให้ทุกๆฝ่ายได้มีส่วนร่วมในการดำเนินการ ซึ่งเน้นการเรียนรู้จากการปฏิบัติจริงของนักเรียน เพื่อให้เกิดการเรียนรู้ที่ยั่งยืน และมีทักษะในด้านต่างๆอันเป็นผลที่ส่งต่อคุณลักษณะอันพึงประสงค์ ตามจุดมุ่งหมายของหลักสูตรสถานศึกษาต่อไป ทั้งนี้จะมีองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นเป็นตัวเชื่อในการบริหารจัดการ และการระดมทรัพยากรต่างๆผ่านคณะกรรมการสถานศึกษาขั้นพื้นฐาน ผู้นำชุมชน ตลอดจนผู้ปกครองนักเรียน เพื่อให้เกิดการมีส่วนร่วมและสู่ความสำเร็จ ความภาคภูมิใจร่วมกัน

1. คณะครู นักเรียน ผู้ปกครองร่วมกันสร้างเครือข่ายเด็กไทยแก้มใส
2. สหกรณ์ร้านค้ามีอาหารจำหน่ายที่มีคุณภาพลด หวาน มัน เค็ม และไม่มีน้ำอัดลมขายในสหกรณ์ร้านค้าโรงเรียน
3. โรงเรียนมีผลผลิตทางด้านการเกษตรเพียงพอต่อจำนวนนักเรียนและยังสามารถนำไปจำหน่ายให้กับชุมชน
4. โรงเรียนมีสิ่งแวดล้อมที่ถูกสุขอนามัยและชุมชนมีบรรยากาศที่น่าอยู่หมู่บ้านสะอาดถูกหลักอนามัย
5. โรงเรียนในตำบลเมืองแกได้รับความรู้เรื่อง “เด็กไทยแก้มใส”และนำไปปฏิบัติตามได้

นักเรียนเจริญเติบโตสมวัยโดยมี ภาวะเริ่มอ้วนและอ้วน ไม่เกิน 7 % ภาวะผอม ไม่เกิน 7 % ภาวะเตี้ย ไม่เกิน 7 % ดูส่วนสูงตามเกณฑ์อายุ(กรณีที่ภาวะโภชนาการไม่เป็นไปตามเกณฑ์ที่กำหนดให้ลดลงจากเดิมไม่น้อยกว่า 0.5 ต่อปี) นักเรียนได้กินผัก – ผลไม้หลากหลายเพิ่มขึ้นในมื้อกลางวัน เฉลี่ย ผัก วันละประมาณ 450 กรัมอนุบาล 0.5 ทัพพี ประถม 1 ทัพพีผลไม้ (อนุบาล 0.5 ส่วนประถม 1 ส่วน) ต่อมื้อต่อคน

โรงเรียนบ้านท่าศิลาได้ดำเนินการตามโครงการอย่างต่อเนื่องไปโดยเป็นศูนย์การเรียนรู้ให้กับชุมชนได้เข้ามาศึกษาดูงานพร้อมจัดทำตามแผนนโยบายโครงการเพื่อส่งเสริมสนับสนุนการเรียนรู้แก่เครือข่ายให้กับโรงเรียนร่วมกับตำบลเมืองแกและตำบลอื่นๆ เพื่อโภชนาการที่ดีสู่นักเรียนน้อมนำถวายแด่เจ้าฟ้านักโภชนาการต่อไป 2.ระบุวิธีการขยายผลจากการดำเนินโครงการ และชุมชน หรือผู้อื่นจะใช้ประโยชน์จากผลของโครงการนี้อย่างไร โรงเรียนบ้านป่าไม้สหกรณ์ ดำเนินการขยายผลการดำเนินโครงการเพื่อพัฒนาให้เป็นศูนย์เรียนรู้ต้นแบบโรงเรียนเด็กไทยแก้มใสถวายเจ้าฟ้านักโภชนาการดังนี้ 1. สร้างความตระหนักและภารกิจหน้าที่เสริมสร้างเครือข่ายความร่วมมือระหว่างโรงเรียนชุมชน และหน่วยงานสนับสนุน 1.1. จัดทำโครงการประชุมชี้แจงนโยบายและจัดทำแผนปฏิบัติการโครงการต้นแบบเด็กไทยแก้มใส เป้าหมาย การทำ Swotชุมชน / โรงเรียนกิจกรรมแก้มใสใส่ใจลูกเราการสร้างเครือข่ายชุมชนแก้มใสการให้ความรู้ด้านสุขภาพ การป้องกันแก้ไขด้านโภชนาการชุมชน “สุขภาพฐานราก” โดยความร่วมมือร่วมใจ ในการส่งเสริมสุขภาพการดำเนินสร้างทักษะชีวิตร่วมกันระหว่างนักเรียนกับผู้ปกครอง โดยเชื่อมโยงกิจกรรมสู่สุขภาพ คือ กิจกรรมพืชผักสวนครัวปลอดสารพิษ การตั้งเกณฑ์มาตรฐานและตัวชี้วัดสู่เป้าหมายความสำเร็จ และแหล่งเรียนรู้ต้นแบบเด็กไทยแก้มใสโครงการพัฒนาศูนย์การเรียนรู้ต้นแบบเด็กไทยแก้มใสเพื่อขยายเครือข่ายและการดำเนินการโครงการเด็กไทยทำได้สู่โรงเรียนและชุมชน “ถวายเจ้าฟ้านักโภชนาการ” เน้นการให้ความรู้ ทักษะ และการศึกษาดูงาน จากสภาพจริงในโรงเรียนและชุมชน 1.2แหล่งเรียนรู้ภายใน/นอกโรงเรียน จัดนำนักเรียนและคระครูไปศึกษาแหล่งเรียนรู้สภาพความเป็นจริงเพื่อนำมาดำเนินการและและพัฒนาโรงเรียนให้ดียิ่งขึ้น 1.4สร้าง/ขยายเครือข่ายเด็กไทยแก้มในสู่โรงเรียนอื่น จัดแต่งตั้งเครือข่ายในโรงเรียนตำบลเมืองแก7 โรงเรียนเพื่อปฎิบัติและนำไปจัดทำซึ่งเน้นให้ความรู้ ทักษะ เพื่อที่จะได้ไปพัฒนาโรงเรียนของตนเองและชุมชน