ศูนย์เรียนรู้เด็กไทยแก้มใส

โครงการเด็กไทยแก้มใสถวายเจ้าฟ้านักโภชนาการ เกิดจากความร่วมมือระหว่างกระทรวงสาธารณสุข กระทรวงศึกษาธิการ ร่วมกับหน่วยงานภาคี ได้แก่ กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ สมาคมโภชนาการแห่งประเทศไทยในพระราชูปถัมภ์ กรุงเทพมหานคร และ กระทรวงมหาดไทย ภายใต้การสนับสนุนจากสำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) โดยมีวัตถุประสงค์ เพื่อส่งเสริมและสนับสนุนโรงเรียนในการน้อมนำแนวทางการดำเนินงานที่ประสบความสำเร็จ การบริหารจัดการอาหารและโภชนาการในโรงเรียนอย่างครบวงจรของโครงการตามพระราชดำริ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารีไปปฏิบัติในการพัฒนาด้านเกษตร อาหาร โภชนาการและสุขภาพเด็กในโรงเรียน โดยน้อมนำกรอบแนวคิดและองค์ประกอบของการพัฒนาจากบทเรียนโรงเรียนในโครงการพระราชดำริใน 8 องค์ประกอบคือ 1) การเกษตรในโรงเรียน 2) สหกรณ์นักเรียน 3) การจัดการบริหารของโรงเรียน 4) การติดตามภาวะโภชนาการ 5) การพัฒนาสุขนิสัยของนักเรียน 6) การพัฒนาอนามัยสิ่งแวดล้อมของโรงเรียนให้ถูกสุขลักษณะ 7) การจัดบริการสุขภาพ และ8) การจัดการเรียนรู้ : เกษตร โภชนาการ และสุขภาพอนามัย โดยมีเป้าหมายเพื่อให้เด็กนักเรียนเกิดคุณลักษณสำคัญใน 4 ประการตามแนวพระราชดำริ คือ มีพุทธศึกษา จริยศึกษา หัตถศึกษาและ จริยศึกษา มีภาวะโภชนาการดี สุขภาพแข็งแรง ไปพร้อมๆ กับการพัฒนาทักษะที่จำเป็นและคุณลักษณะที่เอื้อต่อการมีสุขภาวะ และคุณภาพชีวิตที่ดี ซึ่งเป็นการพัฒนาที่มีเด็กเป็นศูนย์กลาง โดยเน้นให้เด็กนักเรียนได้เรียนรู้จากการลงมือปฏิบัติจริงด้วยตนเอง (Learning by doing) เพื่อกระตุ้นให้เกิดการเรียนรู้ พัฒนาทักษะและคุณลักษณะที่เหมาะสม สามารถนำไปใช้ได้ในชีวิตจริงและพึ่งตนเองได้ โดยโรงเรียนที่เข้าร่วมโครงการฯ ต้องมีการบริหารจัดการแผนงานอย่างเหมาะสม สอดคล้องกับความต้องการ บริบทของชุมชน และวัฒนธรรมประเพณี ซึ่งโครงการเด็กไทยแก้มใสถวายเจ้าฟ้านักโภชนาการในปีที่ 1 (พ.ศ.2557-2558) มีโรงเรียนเข้าร่วมโครงการทั้งสิ้น 544 โรงเรียนจากทั่วประเทศ
สถานการณ์ภาวะทุพโภชนาการของประเทศไทยจากรายงานการเฝ้าระวังภาวะโภชนาการนักเรียนอายุ 6-12 ปี จำนวน 1,492,089 คน ใน 76 จังหวัด ของกรมอนามัย ปี 2555 พบว่านักเรียนมีภาวะอ้วน ร้อยละ 12.5 เตี้ยร้อยละ 16.8 และระบุว่านักเรียนอายุ 6-12 ปี ที่มีส่วนสูงระดับดีและรูปร่างสมส่วน มีเพียง ร้อยละ 51.6 ซึ่งสอดคล้องกับการสำรวจข้อมูลพื้นฐานของสำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน (สพฐ.) ปี 2544พบว่า เด็กไทยสัดส่วนไม่ได้มาตรฐาน จำนวน 1.2ล้านคน จำแนกเป็นน้ำหนักต่ำกว่าเกณฑ์ จำนวน 223,288 คน น้ำหนักสูงกว่าเกณฑ์มาตรฐานจำนวน 590,087 คน และส่วนสูงต่ำกว่าเกณฑ์มาตรฐาน จำนวน 258,149 คนซึ่งจะส่งผลกระทบต่อระดับสติปัญญาและคุณภาพชีวิตของเด็กไทยหนึ่งในสาเหตุสำคัญคือ1) การพฤติกรรมการบริโภคไม่เหมาะสมตามวัย โดยเฉพาะการบริโภคผักน้อยกว่าปริมาณที่แนะนำ คือเฉลี่ยวันละ 60 กรัม (ปริมาณที่แนะนำวันละ 400 กรัม) กินขนมกรุบกรอบและเครื่องดื่มรสหวานจัดเกือบทุกวันหรือทุกวันสูงถึงร้อยละ 67.4 นอกจากนี้ยังพบว่าเด็กไทยในช่วงวัยประถมศึกษาจะได้รับน้ำตาลจากเครื่องดื่มเฉลี่ย 5-7 ช้อนชา/วัน และน้ำตาลจากขนมกรุบกรอบเฉลี่ย 3 ช้อนชา/วันซึ่งปริมาณรวมในการบริโภคน้ำตาลของเด็กมากถึง 10 ช้อนชา และ2) สภาพแวดล้อมที่ไม่เอื้อต่อสุขภาพผลกระทบของการได้รับสารอาหารไม่เพียงพอจะส่งผลให้เด็กมีการเจริญเติบโตและพัฒนาร่างกายและสติปัญญาที่ช้าไม่เป็นไปตามศักยภาพที่ควรจะเป็น จากสถานการณ์ดังกล่าว โรงเรียนบ้านขะยูง จึงได้เข้าร่วมโครงการเด็กไทยแก้มใสถวายเจ้าฟ้านักโภชนาการ ปีที่ 1 เพื่อน้อมนำแนวทางการดำเนินงานที่ประสบความสำเร็จ จากการบริหารจัดการอาหารและโภชนาการในโรงเรียนอย่างครบวงจรของโครงการตามพระราชดำริ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารีมาปฏิบัติในการพัฒนาโรงเรียน เพื่อให้เด็กนักเรียน มีภาวะโภชนาการดี สุขภาพแข็งแรง ไปพร้อมๆ กับการพัฒนาทักษะที่จำเป็นและคุณลักษณะที่เอื้อต่อการมีสุขภาวะ และคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้นซึ่งในปีที่ 1

โรงเรียนบ้านขะยูงจะพัฒนาสิ่งแวดล้อมภายในโรงเรียนให้เหมาะสำหรับการจัดการเรียนรู้แบบบูรณาการ ด้านการเกษตร โภชนาการสุขภาพและสุขนิสัย ให้เด็กได้เรียนรู้ทักษะกระบวนการด้านการเกษตรเพื่อนำผลผลิตไปจำหน่ายผ่านสหกรณ์โรงเรียนและนำมาใช้ประกอบอาหารกลางวัน ให้ถูกหลักโภชนาการ สามารถนำมาใช้แก้ปัญหาเด็กกลุ่มเสี่ยงที่มีภาวะทุพโภชนาการให้ดีขึ้น เป็นการพัฒนาโรงเรียนด้านการเกษตรในโรงเรียนให้สามารถเป็นศูนย์การเรียนรู้แก่ชุมชนและโรงเรียนใกล้เคียงได้ ดังนั้น โรงเรียนบ้านขะยูง จึงได้เสนอแผนการพัฒนาของโรงเรียนร่วมกับชุมชน เพื่อต่อยอดการดำเนินงานโครงการเด็กไทยแก้มใสจากปีที่1โดยมีปณิธานอย่างมุ่งมั่นในการเจริญรอยตามพระยุคลบาท สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ในการน้อมนำรูปแบบการบริหารจัดการที่ดีด้านอาหาร โภชนาการ และสุขภาพของนักเรียนอย่างครบวงจรมาปฏิบัติเพื่อพัฒนาโรงเรียนให้เป็นแหล่งเรียนรู้ของชุมชนต่อยอดให้เป็นศูนย์เรียนรู้ต้นแบบโรงเรียนเด็กไทยแก้มใสถวายเจ้าฟ้านักโภชนาการ เพื่อให้การแก้ไขปัญหาภาวะทุพโภชนาการและสุขภาพนักเรียนบรรลุผลสำเร็จตามเป้าหมายต่อเนื่องอย่างยั่งยืน

8.1 เด็กวัยเรียนที่เสี่ยงต่อการมีภาวะทุพโภชนาการได้รับการเฝ้าระวังและติดตามทางโภชนาการ มีพัฒนาการทางร่างกายและสมองเจริญเติบโตสมวัย และส่งผลต่อผลสัมฤทธิ์การศึกษาของนักเรียน
8.2 โรงเรียนมีรูปแบบการลดภาวะทุพโภชนาการของนักเรียน 8.3 ผู้ปกครองมีความรู้ความเข้าใจด้านโภชนาการในเด็กวัยเรียน 8.4 ชุมชนมีส่วนร่วมและให้ความสำคัญเกี่ยวกับโภชนาการ สุขภาพของนักเรียน

นักเรียนเจริญเติบโตสมวัยโดยมี ภาวะเริ่มอ้วนและอ้วน ไม่เกิน4.59 %
ภาวะผอม ไม่เกิน2.75 % ภาวะเตี้ย ไม่เกิน3.67 % นักเรียนได้กินผัก-ผลไม้หลากหลายเพิ่มขึ้นในมื้อกลางวันเฉลี่ยผักวันละประมาณ 90 กรัมอนุบาล 30 กรัมประถม 60 กรัมผลไม้อนุบาล 0.5 ส่วนประถม 1 ส่วนต่อมื้อต่อคน

จากการดำเนินงานในรอบปีที่ผ่านมาโรงเรียนบ้านขะยูงได้ดำเนินโครงการเด็กไทยแก้มใสตามกรอบภาระงาน ด้วยการบูรณาการทั้ง 3 มาตรฐาน โดยสร้างความรู้ความเข้าใจในระดับสถานศึกษา ชุมชน และหน่วยงานที่เกี่ยวข้องเพื่อขับเคลื่อนโครงการให้บรรลุตามวัตถุประสงค์ของโครงการโดยวิเคราะห์จุดเด่นจุดด้อย โอกาสและอุปสรรคอย่างรอบด้านทำให้ทราบว่าในการดำเนินโครงการดังกล่าวหากต้องการเกิดผลอย่างมีประสิทธิภาพและยั่งยืน จะต้องสร้างองค์ความรู้ให้เกิดกับผู้มีส่วนเกี่ยวข้องเป็นเบื้องตัน การบริหารงานโดยหลักการมีส่วนร่วม ร่วมคิดร่วมวางแผน ร่วมปฏิบัติ ร่วมประเมินผลและร่วมชื่นชมภายใต้บริบทเฉพาะของพื้นที่เพื่อให้สอดคล้องกับแนวทางพัฒนาและต่อยอดโครงการโรงเรียนมีความจำเป็นในการสร้างศูนย์เรียนรู้ด้านการเกษตรเพื่ออาหารกลางวันเพราะโรงเรียนบ้านขะยูงเป็นโรงเรียนที่มีเอกลักษณ์ในด้านเศรษฐกิจพอเพียง เพื่อต้องการให้นักเรียนมีความรู้ด้านการเกษตร ส่งเสริมนิสัยให้เป็นคนขยัน มีความรับผิดชอบในการทำงานสามารถนำความรู้ที่ได้ไปประยุกต์ใช้ในชีวิตประจำวัน และนำมาต่อยอดโดยนำผลผลิตทางการเกษตรมาบริหารงานด้านสหกรณ์ในโรงเรียนและนำมาใช้ประกอบอาหารกลางวันในปริมาณที่เพียงพอ มีปริมาณสารอาหารที่ครบถ้วนสามารถนำมาใช้แก้ปัญหาเด็กกลุ่มเสี่ยงที่มีปัญหาด้านสุขภาพให้มีภาวะโภชนาการที่ดีขึ้น