ศูนย์เรียนรู้เด็กไทยแก้มใส

สถานการณ์ภาวะทุพโภชนาการของประเทศไทยจากรายงานการเฝ้าระวังภาวะโภชนาการนักเรียนอายุ 6-12 ปี จำนวน 1,492,089 คน ใน 76 จังหวัด ของกรมอนามัย ปี 2555 พบว่านักเรียนมีภาวะอ้วน ร้อยละ 12.5 เตี้ยร้อยละ 16.8 และระบุว่านักเรียนอายุ 6-12 ปี ที่มีส่วนสูงระดับดีและรูปร่างสมส่วน มีเพียง ร้อยละ 51.6 ซึ่งสอดคล้องกับการสำรวจข้อมูลพื้นฐานของสำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน (สพฐ.) ปี 2544พบว่า เด็กไทยสัดส่วนไม่ได้มาตรฐาน จำนวน 1.2ล้านคน จำแนกเป็นน้ำหนักต่ำกว่าเกณฑ์ จำนวน 223,288 คน น้ำหนักสูงกว่าเกณฑ์มาตรฐานจำนวน 590,087 คน และส่วนสูงต่ำกว่าเกณฑ์มาตรฐาน จำนวน 258,149 คนซึ่งจะส่งผลกระทบต่อระดับสติปัญญาและคุณภาพชีวิตของเด็กไทยหนึ่งในสาเหตุสำคัญคือ1) การพฤติกรรมการบริโภคไม่เหมาะสมตามวัย โดยเฉพาะการบริโภคผักน้อยกว่าปริมาณที่แนะนำ คือเฉลี่ยวันละ 60 กรัม (ปริมาณที่แนะนำวันละ 400 กรัม) กินขนมกรุบกรอบและเครื่องดื่มรสหวานจัดเกือบทุกวันหรือทุกวันสูงถึงร้อยละ 67.4 นอกจากนี้ยังพบว่าเด็กไทยในช่วงวัยประถมศึกษาจะได้รับน้ำตาลจากเครื่องดื่มเฉลี่ย 5-7 ช้อนชา/วัน และน้ำตาลจากขนมกรุบกรอบเฉลี่ย 3 ช้อนชา/วันซึ่งปริมาณรวมในการบริโภคน้ำตาลของเด็กมากถึง 10 ช้อนชา และ2) สภาพแวดล้อมที่ไม่เอื้อต่อสุขภาพผลกระทบของการได้รับสารอาหารไม่เพียงพอจะส่งผลให้เด็กมีการเจริญเติบโตและพัฒนาร่างกายและสติปัญญาที่ช้าไม่เป็นไปตามศักยภาพที่ควรจะเป็น จากสถานการณข้างต้นโรงเรียนวัดต้นไคร้ สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาแพร่ เขต 1 ก็ประสบปัญหาดังกล่าว จึงได้ดำเนินงานและขับเคลื่อนงานด้านการส่งเสริมสุขภาพ สุขภาวะนักเรียนรวมทั้งอนามัยสิ่งแวดล้อมในโรงเรียนมาโดยตลอดได้ดำเนินการพัฒนาบูรณาการองค์ความรู้ ด้านอาหารโภชนาการและสุขภาพนักเรียนมาอย่างต่อเนื่องจนกลายเป็นวิถีวัฒนธรรมและอัตลักษณ์ของโรงเรียนส่งผลให้นักเรียนมีสุขภาพอนามัยที่สมบูรณ์แข็งแรง มีความพร้อมสำหรับการเรียนรู้เป็นที่รับรู้โดยทั่วไป ดังปรากฏรางวัลที่โรงเรียนได้รับ ได้แก่ ได้รับการรับรองมาตรฐานโรงเรียนส่งเสริมสุขภาพระดับเพชร รางวัลชนะเลิศสุดยอดส้วมแห่งปี 2553 ได้รับการรับรองมาตรฐานโรงเรียน อย.น้อย ระดับดีมาก โรงเรียนส่งเสริมสุขบัญญัติแห่งชาติ ระดับดีมาก รางวัลสถานศึกษาพอเพียงและที่สำคัญจากการส่งเสริมด้านสุขภาพดังกล่าว ส่งผลให้นักเรียนมีผลการทดสอบทางการศึกษาระดับชาติ O-net สูงกว่าระดับชาติและสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษารวมทั้งคณะกรรมการสถานศึกษาขั้นพื้นฐาน ครู ผู้ปกครอง หน่วยงานต่างๆ องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นให้การสนับสนุน ร่วมมือและมีส่วนร่วมในการดำเนินงานจัดการศึกษาในทุกด้านของโรงเรียน ด้วยความพร้อมในทุกๆด้านโรงเรียนวัดต้นไคร้จึงได้เข้าร่วมโครงการเด็กไทยแก้มใสถวายเจ้าฟ้านักโภชนาการ ปีที่ 1 เพื่อน้อมนำแนวทางการดำเนินงานที่ประสบความสำเร็จ จากการบริหารจัดการอาหารและโภชนาการในโรงเรียนอย่างครบวงจรของโครงการตามพระราชดำริ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารีมาปฏิบัติในการพัฒนาโรงเรียน เพื่อให้เด็กนักเรียน มีภาวะโภชนาการดี สุขภาพแข็งแรง ไปพร้อมๆ กับการพัฒนาทักษะที่จำเป็นและคุณลักษณะที่เอื้อต่อการมีสุขภาวะ และคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้นซึ่งในปีที่ 1 ได้ดำเนินการจนประสบความสำเร็จนักเรียนมีความรู้และทักษะทางการเกษตร มีความภาคภูมิใจในผลผลิตที่ตนเองปลูกและได้นำไปเป็นส่วนประกอบในการปรุงอาหารกลางวันของโรงเรียน นักเรียนได้รับประทานอาหารที่มีประโยชน์ตามหลักโภชนาการ ในด้านกิจกรรมสหกรณ์นักเรียนมีความรู้และทักษะการดำเนินงานสหกรณ์ มีการจัดจำหน่ายสินค้าราคาประหยัด และผลผลิตทางการเกษตรของโรงเรียนรวมทั้งมีการจัดทำบัญชีรับจ่ายอย่างเป็นระบบและเป็นปัจจุบันมีการจัดทำรายการอาหารกลางวันที่ถูกต้องตามหลักโภชนาการนักเรียนได้รับสารอาหารที่จำเป็นต่อร่างกายอย่างครบถ้วน ส่งผลให้มีสุขภาพแข็งแรงสมบูรณ์ มีน้ำหนักส่วนสูงตามเกณฑ์มาตรฐานนักเรียนทุกคนได้รับการทดสอบสมรรถภาพทางกาย มีสมรรถภาพทางกายอยู่ในเกณฑ์ดีมาก สุขภาวะทางโภชนาการอยู่ในเกณฑ์ดีมาก นักเรียนที่มีปัญหาได้รับการแก้ไขโรงเรียนมีกิจกรรมส่งเสริมสุขภาพนักเรียนและพัฒนาสุขนิสัย เช่น การเต้นแอโรบิค การเล่นฮูลาฮูป การเล่นกีฬาตามความถนัด และให้ความรู้เรื่องการบริโภค รวมทั้งสามารถผลิตอุปกรณ์และสื่อส่งเสริมสุขภาพห้องส้วมของโรงเรียนมีความเพียงพอต่อการให้บริการมีคุณภาพได้มาตรฐาน HAS มีการจัดแยกสิ่งปฏิกูลอย่างเป็นระบบ บริเวณโดยรอบของโรงเรียนมีความสวยงาม ปลอดภัยนักเรียนได้รับการตรวจสุขภาพเบื้องต้นจากผู้นำอนามัยนักเรียนเพื่อเป็นการคัดกรองก่อนได้รับการตรวจจากโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบล รวมทั้งโรงเรียนมีแผนการจัดการเรียนรู้บูรณาการเกษตร โภชนาการ และสุขภาพอนามัย นำภูมิปัญญาท้องถิ่นเรื่องเกษตรและอาหารมาจัดทำหลักสูตรท้องถิ่น รวมทั้งมีการผลิตสื่อเสริมสร้างการเรียนรู้เกี่ยวกับการเกษตรโภชนาการ และสุขภาพอนามัย ดังนั้น โรงเรียนวัดต้นไคร้จึงได้เสนอแผนการพัฒนาของโรงเรียนร่วมกับชุมชน เพื่อต่อยอดการดำเนินงานโครงการเด็กไทยแก้มใสจากปีที่1โดยมีปณิธานอย่างมุ่งมั่นในการเจริญรอยตามพระยุคลบาท สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ในการน้อมนำรูปแบบการบริหารจัดการที่ดีด้านอาหาร โภชนาการ และสุขภาพของนักเรียนอย่างครบวงจรมาปฏิบัติเพื่อพัฒนาโรงเรียนให้เป็นแหล่งเรียนรู้ของชุมชนต่อยอดให้เป็นศูนย์เรียนรู้ต้นแบบโรงเรียนเด็กไทยแก้มใสถวายเจ้าฟ้านักโภชนาการ เพื่อให้การแก้ไขปัญหาภาวะทุพโภชนาการและสุขภาพนักเรียนบรรลุผลสำเร็จตามเป้าหมายต่อเนื่องอย่างยั่งยืน ตามผลที่คาดหวังของโครงการ

โรงเรียนวัดต้นไคร้ได้ดำเนินกิจกรรมโครงการเด็กไทยแก้มใสตามกรอบแนวคิดหลักงานตามรอยพระยุคลบาทฯ โดยการน้อมนำองค์ความรู้และรูปแบบที่ดีด้านการจัดการอาหาร โภชนาการ และสุขภาพนักเรียนอย่างครบวงจรสู่การปฏิบัติในระดับโรงเรียนและชุมชนครอบคลุม 8 องค์ประกอบ เพื่อให้เด็กนักเรียน มีภาวะโภชนาการดี สุขภาพแข็งแรง ไปพร้อมๆ กับการพัฒนาทักษะที่จำเป็นและคุณลักษณะที่เอื้อต่อการมีสุขภาวะ และคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้น ให้บรรลุผลบังเกิดเป็นอัตลักษณ์ของโรงเรียนคือ “นักเรียนมีสุขภาพกายและจิตที่ดี” ด้วยการจัดกิจกรรมการเรียนรู้ทั้งในเรื่องเกษตร โภชนาการ และสุขภาพอนามัย ให้นักเรียนมีส่วนร่วมในทุกๆกิจกรรมและเป็นผู้ปฏิบัติ เพื่อให้นักเรียนมีทั้งความรู้และทักษะในเรื่องนั้นๆอย่างเเท้จริง โดยโรงเรียนเป็นศูนย์กลางและฐานกำลังในการเชื่อมโยงความรู้ ความช่วยเหลือ จากผู้ปกครอง ชุมชน หน่วยงานในท้องถิ่น และผู้มีส่วนเกี่ยวข้องกับการจัดการศึกษาของโรงเรียนเข้ามามีส่วนร่วมในการจัดการเรื่องอาหาร โภชนาการ และสุขภาพของนักเรียนในโรงเรียน โดยใช้องค์ความรู้ที่มีอยู่ในท้องถิ่นเข้ามาบูรณาการจัดกิจกรรมการเรียนรู้ให้กับนักเรียน อันจะก่อให้เกิดการสร้างความสัมพันธ์อันดีระหว่างผู้บริหารสถานศึกษา ครู นักเรียน ผู้ปกครอง ชุมชน หน่วยงานในท้องถิ่นให้เกิดความตระหนักและเห็นความสำคัญของการจัดการด้านอาหาร โภชนาการ และสุขภาพซึ่งเป็นสิ่งที่จะสร้างให้เด็กมีสุขภาพและพัฒนาการด้านร่างกายเติบโตสมวัย มีอารมณ์และสติปัญญาที่ดี รวมทั้งมีทักษะเพื่อการดำรงชีวิตสามารถนำไปใช้ประโยชน์ได้ในชีวิตจริงของตนเอง เป็นทรัพยากรมนุษย์ที่มีคุณภาพ สร้างประโยชน์ให้กับสังคม และประเทศชาติต่อไป

1. นักเรียนโรงเรียนวัดต้นไคร้ทุกคนได้รับประทานอาหารที่มีประโยชน์ ถูกต้องตามหลักโภชนาการ มีสุขภาพอนามัยที่ดี มีพฤติกรรมที่พึงประสงค์ตามวัย
2. นักเรียนโรงเรียนวัดต้นไคร้มีความรู้ และทักษะด้านเกษตร สหกรณ์ อาหารโภชนาการและสุขภาพ สามารถนำไปประยุกต์ใช้ในชีวิตประจำวันได้อย่างยั่งยืน
3. บุคลากรของโรงเรียนวัดต้นไคร้ได้รับการพัฒนามีศักยภาพด้านการจัดบริการอาหาร โภชนาการและสุขภาพ
4. ผู้ปกครอง ชุมชน หน่วยงานในท้องถิ่น และผู้มีส่วนเกี่ยวข้องกับการจัดการศึกษาของโรงเรียนมีส่วนร่วมในการจัดการเรื่องอาหาร โภชนาการ และสุขภาพของนักเรียนในโรงเรียน

1. นักเรียนวัดต้นไคร้เจริญเติบโตสมวัย โดยมี

   • ภาวะเริ่มอ้วน และอ้วน ไม่เกิน 7 %
   • ภาวะค่อนข้างผอมและผอมไม่เกิน 10 %
   • ภาวะค่อนข้างเตี้ย และเตี้ยไม่เกิน 7 %

2. นักเรียนวัดต้นไคร้ได้กินผัก-ผลไม้หลากหลายเพิ่มขึ้น ในมื้อกลางวัน
   

   • เฉลี่ยผักวันละ ประมาณ 40-100 กรัม ประถม 4 ช้อน (70 กรัม)
     
   • ผลไม้ ประถม 1 ส่วน) ต่อมื้อต่อคน
3. ระดับความสำเร็จของโรงเรียนในการพัฒนา
   • การจัดการด้านอาหาร
   • โภชนาการ
   • สุขภาพ
4. บุคลากรของโรงเรียนวัดต้นไคร้มีศักยภาพด้านการจัดบริการอาหาร ตามมาตรฐานโภชนาการ โดยใช้ Thai School Lunch Program
5. การมีส่วนร่วมของผู้ปกครอง ชุมชน หน่วยงานในท้องถิ่น และผู้มีส่วนเกี่ยวข้องกับการจัดการศึกษาของโรงเรียน ในการจัดการเรื่องอาหาร โภชนาการ และสุขภาพของนักเรียนในโรงเรียน

1.โรงเรียนวัดต้นไคร้ยังคงสามารถนำรูปแบบการบริหารจัดการที่ดีด้านอาหาร โภชนาการ และสุขภาพของนักเรียนอย่างครบวงจรมาปฏิบัติเพื่อพัฒนาโรงเรียนให้เป็นแหล่งเรียนรู้ของชุมชนต่อยอดให้เป็นศูนย์เรียนรู้ต้นแบบโรงเรียนเด็กไทยแก้มใสถวายเจ้าฟ้านักโภชนาการ เพื่อให้การแก้ไขปัญหาภาวะทุพโภชนาการและสุขภาพนักเรียนบรรลุผลสำเร็จตามเป้าหมายต่อเนื่องอย่างยั่งยืน เพื่อเจริญรอยตามพระยุคลบาท สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี โดยไม่หวังพึ่งงบประมาณจากส่วนกลาง เน้นการใช้กระบวนการเเบบมีส่วนร่วมจากผู้ปกครอง ชุมชน หน่วยงานในท้องถิ่น และผู้มีส่วนเกี่ยวข้องกับการจัดการศึกษาของโรงเรียนที่มีความตระหนักรู้และเห็นความสำคัญในการจัดการเรื่องอาหาร โภชนาการ และสุขภาพของนักเรียนในโรงเรียน 2.โรงเรียนเป็นต้นแบบในการถ่ายทอดเรื่องการบริหารจัดการที่ดีด้านอาหาร โภชนาการ และสุขภาพขยายผลสู่ กลุ่มโรงเรียน และชุมชน กลุ่มเครือข่าย