ศูนย์เรียนรู้เด็กไทยแก้มใส

โครงการเด็กไทยแก้มใสถวายเจ้าฟ้านักโภชนาการ เกิดจากความร่วมมือระหว่างกระทรวงสาธารณสุข กระทรวงศึกษาธิการ ร่วมกับหน่วยงานภาคี ได้แก่ กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ สมาคมโภชนาการแห่งประเทศไทยในพระราชูปถัมภ์ กรุงเทพมหานคร และ กระทรวงมหาดไทย ภายใต้การสนับสนุนจากสำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) โดยมีวัตถุประสงค์ เพื่อส่งเสริมและสนับสนุนโรงเรียนในการน้อมนำแนวทางการดำเนินงานที่ประสบความสำเร็จ การบริหารจัดการอาหารและโภชนาการในโรงเรียนอย่างครบวงจรของโครงการตามพระราชดำริ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารีไปปฏิบัติในการพัฒนาด้านเกษตร อาหาร โภชนาการและสุขภาพเด็กในโรงเรียน โดยน้อมนำกรอบแนวคิดและองค์ประกอบของการพัฒนาจากบทเรียนโรงเรียนในโครงการพระราชดำริใน 8 องค์ประกอบคือ 1) การเกษตรในโรงเรียน 2) สหกรณ์นักเรียน 3) การจัดการบริหารของโรงเรียน 4) การติดตามภาวะโภชนาการ 5) การพัฒนาสุขนิสัยของนักเรียน 6) การพัฒนาอนามัยสิ่งแวดล้อมของโรงเรียนให้ถูกสุขลักษณะ 7) การจัดบริการสุขภาพ และ8) การจัดการเรียนรู้ : เกษตร โภชนาการ และสุขภาพอนามัย โดยมีเป้าหมายเพื่อให้เด็กนักเรียนเกิดคุณลักษณะสำคัญใน 4 ประการตามแนวพระราชดำริ คือ มีพุทธศึกษา จริยศึกษา หัตถศึกษาและ จริยศึกษา มีภาวะโภชนาการดี สุขภาพแข็งแรง ไปพร้อมๆ กับการพัฒนาทักษะที่จำเป็นและคุณลักษณะที่เอื้อต่อการมีสุขภาวะ และคุณภาพชีวิตที่ดี ซึ่งเป็นการพัฒนาที่มีเด็กเป็นศูนย์กลาง โดยเน้นให้เด็กนักเรียนได้เรียนรู้จากการลงมือปฏิบัติจริงด้วยตนเอง (Learning by doing) เพื่อกระตุ้นให้เกิดการเรียนรู้ พัฒนาทักษะและคุณลักษณะที่เหมาะสม สามารถนำไปใช้ได้ในชีวิตจริงและพึ่งตนเองได้ โดยโรงเรียนที่เข้าร่วมโครงการฯ ต้องมีการบริหารจัดการแผนงานอย่างเหมาะสม สอดคล้องกับความต้องการ บริบทของชุมชน และวัฒนธรรมประเพณี ซึ่งโครงการเด็กไทยแก้มใสถวายเจ้าฟ้านักโภชนาการในปีที่ 1 (พ.ศ.2557-2558) มีโรงเรียนเข้าร่วมโครงการทั้งสิ้น 544 โรงเรียนจากทั่วประเทศ
สถานการณ์ภาวะทุพโภชนาการของประเทศไทยจากรายงานการเฝ้าระวังภาวะโภชนาการนักเรียนอายุ 6-12 ปี จำนวน 1,492,089 คน ใน 76 จังหวัด ของกรมอนามัย ปี 2555 พบว่านักเรียนมีภาวะอ้วน ร้อยละ 12.5 เตี้ยร้อยละ 16.8 และระบุว่านักเรียนอายุ 6-12 ปี ที่มีส่วนสูงระดับดีและรูปร่างสมส่วน มีเพียง ร้อยละ 51.6 ซึ่งสอดคล้องกับการสำรวจข้อมูลพื้นฐานของสำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน (สพฐ.) ปี 2544พบว่า เด็กไทยสัดส่วนไม่ได้มาตรฐาน จำนวน 1.2ล้านคน จำแนกเป็นน้ำหนักต่ำกว่าเกณฑ์ จำนวน 223,288 คน น้ำหนักสูงกว่าเกณฑ์มาตรฐานจำนวน 590,087 คน และส่วนสูงต่ำกว่าเกณฑ์มาตรฐาน จำนวน 258,149 คนซึ่งจะส่งผลกระทบต่อระดับสติปัญญาและคุณภาพชีวิตของเด็กไทยหนึ่งในสาเหตุสำคัญคือ1) การพฤติกรรมการบริโภคไม่เหมาะสมตามวัย โดยเฉพาะการบริโภคผักน้อยกว่าปริมาณที่แนะนำ คือเฉลี่ยวันละ 60 กรัม (ปริมาณที่แนะนำวันละ 400 กรัม) กินขนมกรุบกรอบและเครื่องดื่มรสหวานจัดเกือบทุกวันหรือทุกวันสูงถึงร้อยละ 67.4 นอกจากนี้ยังพบว่าเด็กไทยในช่วงวัยประถมศึกษาจะได้รับน้ำตาลจากเครื่องดื่มเฉลี่ย 5-7 ช้อนชา/วัน และน้ำตาลจากขนมกรุบกรอบเฉลี่ย 3 ช้อนชา/วันซึ่งปริมาณรวมในการบริโภคน้ำตาลของเด็กมากถึง 10 ช้อนชา และ2) สภาพแวดล้อมที่ไม่เอื้อต่อสุขภาพผลกระทบของการได้รับสารอาหารไม่เพียงพอจะส่งผลให้เด็กมีการเจริญเติบโตและพัฒนาร่างกายและสติปัญญาที่ช้าไม่เป็นไปตามศักยภาพที่ควรจะเป็น

เนื่องจากโรงเรียนเทศบาวัดหนองผาเป็นโรงเรียนเทศบาลมีที่ตั้งอยู่ในเขตเทศบาลมีพื้นที่ในการเกษตรน้อยมากการทำการเกษตรจึงเป็นไปเพื่อการศึกษาให้นักเรียนได้รับความรู้ในการประยุกต์ใช้ในการเกษตรแม้จะมีพื้นที่น้อยก็ตามเราจึงพยายามให้นักเรียนได้เรียนรู้ในหลากหลายเช่นสวนแนวตั้ง การเลี้ยงสัตว์ในพื้นที่จำกัดเป็นต้นผลผลิตจึงไม่เพียงพอกับการบริโภคในโรงเรียนเราจึงได้ขยายเครือข่ายการเกษตรไปยังชุมชนให้เรียนรู้ถึงประโยชน์และโทษของการใช้สารเคมีรณรงค์การปลูกพืชโดยใช้เกษตรอินทรีย์เป็นหลักและนำผลผลิตมาใช้ประกอบอาหารในโรงเรียนให้ได้มากที่สุดโรงเรียนได้ให้แม่ครัวทำอาหารที่ถูกสุขลักษณะใช้ผลิตภัณฑ์ที่ทำจากธรรมชาติมากที่สุดรวมทั้งได้ติดตามสุขภาวะของนักเรียนในทุกด้านทั้งด้านที่สมบูรณ์อยู่แล้วก็คงไว้ให้ดียิ่งๆขึ้นไปส่วนด้านทุพโภชนาการที่ประสบเช่น ภาวะโรคอ้วนในเด็กได้มีการเฝ้าระวังติดตามและให้คำปรึกษากับนักเรียนและผู้ปกครองโดยได้รับความร่วมมือกับหน่วยงานที่เกี่ยวข้องเช่นโรงพยาบาลอุตรดิตถ์เป็นต้นนอกจากนี้เรายังส่งเสริมให้นักเรียนมีสุขภาพร่างกายที่แข็งแรงโดยผ่านการรับประทานอาหารที่มีประโยชน์ควบคู่กับการออกกำลังกายที่ถูกต้องและที่นักเรียนชอบรู้จักระวังรักษาร่างกายของตนเอง ให้แข็งแรงอยู่เสมอ สามารถปฏิเสธสิ่งให้โทษทั้งหลายอย่างรู้เท่าทันรู้จักแนะนำให้ความรู้ที่ถูกต้องกับคนใกล้ชิดได้ ดังนั้น โรงเรียน.เทศบาลวัดหนองผา จึงได้เสนอแผนการพัฒนาของโรงเรียนร่วมกับชุมชน เพื่อต่อยอดการดำเนินงานโครงการเด็กไทยแก้มใสจากปีที่1โดยมีปณิธานอย่างมุ่งมั่นในการเจริญรอยตามพระยุคลบาท สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ในการน้อมนำรูปแบบการบริหารจัดการที่ดีด้านอาหาร โภชนาการ และสุขภาพของนักเรียนอย่างครบวงจรมาปฏิบัติเพื่อพัฒนาโรงเรียนให้เป็นแหล่งเรียนรู้ของชุมชนต่อยอดให้เป็นศูนย์เรียนรู้ต้นแบบโรงเรียนเด็กไทยแก้มใสถวายเจ้าฟ้านักโภชนาการ เพื่อให้การแก้ไขปัญหาภาวะทุพโภชนาการและสุขภาพนักเรียนบรรลุผลสำเร็จตามเป้าหมายต่อเนื่องอย่างยั่งยืน ตามผลที่คาดหวังของโครงการ สิ่งที่โรงเรียนมีความมุ่งมั่นที่จะพัฒนาให้เกิดผลสัมฤทธิ์ในการแก้ไขปัญหาทุพโภชนาการและสุขภาพนักเรียนให้เกิดความต่อเนื่องอย่างยั่งยืน เพื่อเป็นแหล่งเรียนรู้แก่โรงเรียนอื่นๆมีอะไรบ้าง ( โปรดอธิบาย – ความยาวอาจมากกว่า 1 หน้ากระดาษ )
1 ด้านสุขภาพอนามัย เนื่องจากโรงเรียนตั้งอยู่ในเขตเทศบาลเมืองปัญหาด้านสุขภาพที่พบคือ โรคอ้วนหรือเสี่ยงอ้วนในเด็กและแนวโน้มจะมีเพิ่มขึ้นเนื่องจากขาดการดูแลที่ใกล้ชิดในสังคมเมืองโรงเรียนจึงจะพัฒนาต่อยอดการเฝ้าระวังการให้ความรู้การดูแลแนะนำทั้งนักเรียนและผู้ปกครองอย่างครบวงจร 2 ด้านโภชนาการปลูกฝังให้ความรู้และประสบการณ์ตรงกับนักเรียนในด้านโภชนาการและนักเรียนสามารถนำไปปฏิบัติได้ในชีวิตจริง 3. การส่งเสริมการออกกำลังกายเพื่อเป็นการเสริมสร้างสุขอนามัยให้สมบูรณ์แข็งแรงและสามารถเผยแพร่ไปในชุมชนได้ 4. สร้างศูนย์เรียนรู้ในด้านสุขภาพอนามัยการออกกำลังกายสำหรับนักเรียนและผู้สนใจในชุมชน 5. ด้านการเกษตรเนื่องจากโรงเรียนไม่มีเนื้อที่ในการทำการเกษตรแต่เราต้องการให้นักเรียนมีความรู้ด้านนี้เพื่อนำไปต่อยอดในครอบครัวและชุมชนการเกษตรจึงเป็นเกษตรแนวตั้งและเพื่อการเรียนรู้ 6. ด้านการค้าขายโรงเรียนต้องการจัดประสบการณ์การค้าขายโดยใช้ผลผลิตที่ผลิตได้เองให้แก่นักเรียน จะได้เรียนรู้ตั้งแต่การลงทุนกำไรขาดทุนการจำหน่ายสินค้าโดยการผ่านกิจกรรมสหกรณ์นักเรียน 7. ด้านสิ่งแวดล้อมนักเรียนสามารถรักษาสิ่งแวดล้อมให้ถูกสุขลักษณะรู้วิธีการนำกลับมาใช้ใหม่อย่างคุ้มค่าและลดปริมาณขยะได้อย่างถูกวิธี

1.โรงเรียนเป็นศูนย์การเรียนรู้ด้านการเกษตรอาหารและสุขภาพสิ่งแวดล้อม 2.ลดภาวะทุพโภชนาการในโรงเรียนและภาวะเสี่ยงโรคอ้วนในเด็ก 3.นักเรียนรู้จักปรับเปลี่ยนสิ่งที่ได้เรียนรู้ในโรงเรียนด้านการเกษตรอาการและสุขภาพ สิ่งแวดล้อมที่ดีไปใช้ใน ครอบครัวชุมชนและสังคมของตนเองได้อย่างมีประสิทธิภาพ 4.ผู้ปกครอง ชุมชนและหน่วยงานที่เกี่ยวข้องมีการร่วมมือรณรงค์ให้เกิดความยั่งยืน

1. นักเรียนได้รับวิตามินจากพืชผักที่ปลูกเพิ่มขึ้น
2. นักเรียนแกนนำมีความรู้และสามารถนำความรู้ที่ได้รับไปเผยแพร่ผู้ปกครองและขยายผลต่อชุมชน
3. นักเรียนได้บริโภคผักปลอดสารพิษ
4. นักเรียนและผู้ปกครองมีสุขภาพร่างกายที่สมบูรณ์และแข็งแรง
5. นักเรียนมีภาวะความเป็นผู้นำรู้จักการบริหารจัดการตามรูปแบบของสหกรณ์ร้านค้าและออมทรัพย์
6. นักเรียนเป็นแกนนำด้านการส่งเสริมสุขภาพโรงเรียน โดยมีส่วนร่วม MOU ,เครือข่าย

นักเรียนเจริญเติบโตสมวัยโดยมี

• ภาวะเริ่มอ้วนและอ้วน ไม่เกิน 7 %
• ภาวะค่อนข้างผอมและผอม ไม่เกิน 11 %
• ภาวะค่อนข้างเตี้ยและเตี้ย ไม่เกิน 3 %
• ดูส่วนสูงตามเกณฑ์อายุ (กรณีที่ภาวะโภชนาการไม่เป็นไปตามเกณฑ์ที่กาหนดให้ลดลงจากเดิมไม่น้อยกว่า 0.5 ต่อปี) 16 นักเรียนได้กินผัก – ผลไม้หลากหลายเพิ่มขึ้นในมื้อกลางวัน เฉลี่ย ผัก วันละประมาณ 200 กรัม อนุบาล 3ช้อน ( 100.กรัม) ประถม 6-7 ช้อน ( 300 กรัม) ผลไม้ (อนุบาล 1ส่วน ประถม 2. ส่วน) ต่อมื้อต่อคน

1.เมื่อดำเนินโครงการแล้วเสร็จ จะมีการดำเนินการต่อเนื่องหรือไม่ อย่างไร
มีเพื่อความยั่งยืนจากรุ่นสู่รุ่นจนสามารถปฏิบัติได้เป็นปกติในชีวิตประจำวันประสานผู้นำชุมชนนำไปขยายต่อในชุมชน

2.ระบุวิธีการขยายผลจากการดำเนินโครงการ และชุมชน หรือผู้อื่นจะใช้ประโยชน์จากผลของโครงการนี้อย่างไร

1. เปิดโอกาสให้ชุมชนเข้ามามีโอกาสเรียนรู้ในศูนย์เรียนรู้และเผยแพร่ความรู้
2. ให้ชุมชนเข้ามามีส่วนร่วมในการจัดการศึกษา
3. หาเครือข่ายแลกเปลี่ยนการเรียนรู้
4. เข้าร่วมประชาคมร่วมกับหน่วยงานอื่นๆเช่น โรงพยาบาลสาธารณสุขชุมชน