ศูนย์เรียนรู้เด็กไทยแก้มใส

โครงการเด็กไทยแก้มใสถวายเจ้าฟ้านักโภชนาการ เกิดจากความร่วมมือระหว่างกระทรวงสาธารณสุข กระทรวงศึกษาธิการ ร่วมกับหน่วยงานภาคี ได้แก่ กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ สมาคมโภชนาการแห่งประเทศไทยในพระราชูปถัมภ์ กรุงเทพมหานคร และ กระทรวงมหาดไทย ภายใต้การสนับสนุนจากสำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) โดยมีวัตถุประสงค์ เพื่อส่งเสริมและสนับสนุนโรงเรียนในการน้อมนำแนวทางการดำเนินงานที่ประสบความสำเร็จ การบริหารจัดการอาหารและโภชนาการในโรงเรียนอย่างครบวงจรของโครงการตามพระราชดำริ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารีไปปฏิบัติในการพัฒนาด้านเกษตร อาหาร โภชนาการและสุขภาพเด็กในโรงเรียน โดยน้อมนำกรอบแนวคิดและองค์ประกอบของการพัฒนาจากบทเรียนโรงเรียนในโครงการพระราชดำริใน 8 องค์ประกอบคือ 1) การเกษตรในโรงเรียน 2) สหกรณ์นักเรียน 3) การจัดการบริหารของโรงเรียน 4) การติดตามภาวะโภชนาการ 5) การพัฒนาสุขนิสัยของนักเรียน 6) การพัฒนาอนามัยสิ่งแวดล้อมของโรงเรียนให้ถูกสุขลักษณะ 7) การจัดบริการสุขภาพ และ8) การจัดการเรียนรู้ : เกษตร โภชนาการ และสุขภาพอนามัย โดยมีเป้าหมายเพื่อให้เด็กนักเรียนเกิดคุณลักษณสำคัญใน 4 ประการตามแนวพระราชดำริ คือ มีพุทธศึกษา จริยศึกษา หัตถศึกษาและ จริยศึกษา มีภาวะโภชนาการดี สุขภาพแข็งแรง ไปพร้อมๆ กับการพัฒนาทักษะที่จำเป็นและคุณลักษณะที่เอื้อต่อการมีสุขภาวะ และคุณภาพชีวิตที่ดี ซึ่งเป็นการพัฒนาที่มีเด็กเป็นศูนย์กลาง โดยเน้นให้เด็กนักเรียนได้เรียนรู้จากการลงมือปฏิบัติจริงด้วยตนเอง (Learning by doing) เพื่อกระตุ้นให้เกิดการเรียนรู้ พัฒนาทักษะและคุณลักษณะที่เหมาะสม สามารถนำไปใช้ได้ในชีวิตจริงและพึ่งตนเองได้ โดยโรงเรียนที่เข้าร่วมโครงการฯ ต้องมีการบริหารจัดการแผนงานอย่างเหมาะสม สอดคล้องกับความต้องการ บริบทของชุมชน และวัฒนธรรมประเพณี ซึ่งโครงการเด็กไทยแก้มใสถวายเจ้าฟ้านักโภชนาการในปีที่ 1 (พ.ศ.2557-2558) มีโรงเรียนเข้าร่วมโครงการทั้งสิ้น 544 โรงเรียนจากทั่วประเทศ
สถานการณ์ภาวะทุพโภชนาการของประเทศไทยจากรายงานการเฝ้าระวังภาวะโภชนาการนักเรียนอายุ 6-12 ปี จำนวน 1,492,089 คน ใน 76 จังหวัด ของกรมอนามัย ปี 2555 พบว่านักเรียนมีภาวะอ้วน ร้อยละ 12.5 เตี้ยร้อยละ 16.8 และระบุว่านักเรียนอายุ 6-12 ปี ที่มีส่วนสูงระดับดีและรูปร่างสมส่วน มีเพียง ร้อยละ 51.6 ซึ่งสอดคล้องกับการสำรวจข้อมูลพื้นฐานของสำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน (สพฐ.) ปี 2544พบว่า เด็กไทยสัดส่วนไม่ได้มาตรฐาน จำนวน 1.2ล้านคน จำแนกเป็นน้ำหนักต่ำกว่าเกณฑ์ จำนวน 223,288 คน น้ำหนักสูงกว่าเกณฑ์มาตรฐานจำนวน 590,087 คน และส่วนสูงต่ำกว่าเกณฑ์มาตรฐาน จำนวน 258,149 คนซึ่งจะส่งผลกระทบต่อระดับสติปัญญาและคุณภาพชีวิตของเด็กไทยหนึ่งในสาเหตุสำคัญคือ1) การพฤติกรรมการบริโภคไม่เหมาะสมตามวัย โดยเฉพาะการบริโภคผักน้อยกว่าปริมาณที่แนะนำ คือเฉลี่ยวันละ 60 กรัม (ปริมาณที่แนะนำวันละ 400 กรัม) กินขนมกรุบกรอบและเครื่องดื่มรสหวานจัดเกือบทุกวันหรือทุกวันสูงถึงร้อยละ 67.4 นอกจากนี้ยังพบว่าเด็กไทยในช่วงวัยประถมศึกษาจะได้รับน้ำตาลจากเครื่องดื่มเฉลี่ย 5-7 ช้อนชา/วัน และน้ำตาลจากขนมกรุบกรอบเฉลี่ย 3 ช้อนชา/วันซึ่งปริมาณรวมในการบริโภคน้ำตาลของเด็กมากถึง 10 ช้อนชา และ2) สภาพแวดล้อมที่ไม่เอื้อต่อสุขภาพผลกระทบของการได้รับสารอาหารไม่เพียงพอจะส่งผลให้เด็กมีการเจริญเติบโตและพัฒนาร่างกายและสติปัญญาที่ช้าไม่เป็นไปตามศักยภาพที่ควรจะเป็น

ด้วยทางโรงเรียนท่างิ้ว ( ต.ช.ด.อุปถัมภ์ )ได้ดำเนินโครงการเด็กไทยแก้มใสอย่างครอบคลุมทุกตัวชี้วัดโดยเริ่มต้นจากการจัดกิจกรรมการเกษตรในโรงเรียนขึ้นเพื่อให้นักเรียนครูและผู้ปกครองตลอดไปถึงชุมชนได้เข้ามามีส่วนร่วมในการทำการเกษตรในโรงเรียนโดยการปลูกพืชผักสวนครัว ได้แก่ผักบุ้งคะน้าผักกาดขาวใบยี่หรา มะเขือ ผักหวานถั่วฝักยาว ฯลฯ เพื่อนำมาทำเป็นอาหารกลางวันให้กับนักเรียนของโรงเรียนและแบ่งอีกส่วนไปขายให้กับนักเรียน ครูผู้ปกครองโดยผ่านระบบสหกรณ์ของโรงเรียนมีการติดตามคัดกรองสุขภาวะร่างกายของนักเรียนทุกคนว่ามีน้ำหนักและส่วนสูงตรงตามเกณฑ์หรือไม่ถ้าพบนักเรียนที่มีสุขภาวะที่เกินเกณฑ์หรือต่ำกว่าเกณฑ์ ทางโรงเรียนจะจัดกิจกรรมให้กับนักเรียนกลุ่มนั้นๆ เพื่อให้นักเรียนตามกลุ่มดังกล่าวกลับมามีสุขภาวะร่างกายปกติโดยการจัดอบรมเรื่อง โรคอ้วนว่าอันตรายอย่างไรประกอบกับจัดกิจกรรม ลดอ้วนลดพุงขึ้นอย่างต่อเนื่องอย่างเป็นรูปธรรม ดังนั้น โรงเรียนท่างิ้ว ( ต.ช.ด.อุปถัมภ์ )... จึงได้เสนอแผนการพัฒนาของโรงเรียนร่วมกับชุมชน เพื่อต่อยอดการดำเนินงานโครงการเด็กไทยแก้มใสจากปีที่1โดยมีปณิธานอย่างมุ่งมั่นในการเจริญรอยตามพระยุคลบาท สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ในการน้อมนำรูปแบบการบริหารจัดการที่ดีด้านอาหาร โภชนาการ และสุขภาพของนักเรียนอย่างครบวงจรมาปฏิบัติเพื่อพัฒนาโรงเรียนให้เป็นแหล่งเรียนรู้ของชุมชนต่อยอดให้เป็นศูนย์เรียนรู้ต้นแบบโรงเรียนเด็กไทยแก้มใสถวายเจ้าฟ้านักโภชนาการ เพื่อให้การแก้ไขปัญหาภาวะทุพโภชนาการและสุขภาพนักเรียนบรรลุผลสำเร็จตามเป้าหมายต่อเนื่องอย่างยั่งยืน ตามผลที่คาดหวังของโครงการ

1. นักเรียนทุกคนของโรงเรียนท่างิ้ว( ต.ช.ด.อุปถัมภ์ )มีสุขภาพดีเติบโตสมวัยมีอารมณ์สติปัญญาที่ดีขึ้นมีทักษะชีวิต สามารถนำไปใช้ได้จริง
2. โรงเรียนท่างิ้ว ( ต.ช.ด. อุปถัมภ์ ) มีรูปแบบลดปัญหาทุโภชนาการของนักเรียน
3. พ่อแม่ ผู้ปกครองของนักเรียนทุกคนของโรงเรียนท่างิ้ว ( ต.ช.ด. อุปถัมภ์ ) มีส่วนร่วมในการดูแลภาวะสุขภาพของนักเรียน จัดสิ่งแวดล้อมอาหาร
4. เกิดกระแสตื่นตัวในชุมชน/สังคมในโรงเรียนและตำบลท่างิ้วให้ความสำคัญกับอาหาร โภชนาการ และสุขภาพของเด็กวัยเรียน

นักเรียนเจริญเติบโตสมวัยโดยมี

1. ภาวะเริ่มอ้วน และอ้วนไม่เกิน 7%
2. ภาวะค่อนข้างผอมและผอม ไม่เกิน 7%
3. นักเรียนได้กินผัก
   

• ผลไม้หลากหลายเพิ่มขึ้นในมื้อกลางวันเฉลี่ย 1 ผักวันละประมาณ 40- 100กรัม
• อนุบาล 3ช้อน( 50กรัม )
  
• ประถม4ช้อน( 70กรัม )
  
• มัธยม 5ช้อน( 90กรัม )
  
• ผลไม้อนุบาล ส่วนประถม1 ส่วนและมัธยม1

1. ด้านของการเกษตรในโรงเรียน
   ทางโรงเรียนอยากที่จะจัดเป็นแหล่งเรียนรู้ในด้านการเกษตรในโรงเรียนที่ยังยืนเพื่อให้นักเรียนของโรงเรียนท่างิ้ว( ต.ช.ด. อุปถัมภ์ )ได้มีอาหารกลางวันบริโภคอย่างต่อเนื่องและเป็นประโยชน์ต่อนักเรียนลดภาระค่าใช้จ่ายของผู้ปกครองในเรื่องอาหารกลางวัน 2.ด้านสหกรณ์นักเรียน นักเรียนทุกคนมีความรู้ความเข้าใจในด้านสหกรณ์ สามารถกลับไปทำบัญชีรายรับรายจ่ายของตนเองและครอบครัวได้
2. การจัดบริการอาหารของโรงเรียน นักเรียนทุกคนในโรงเรียนท่างิ้ว ( ต.ช.ด.อุปถัมภ์ )มีอาหารกลางวันที่มีคุณภาพได้รับประโยชน์ทางโภชนาการที่ครบถ้วน 4.การติดตามภาวะโภชนาการ ใน ๑ ปีการศึกษาทางโรงเรียนจะมีการติดตามและเฝ้าระวังภาวะโภชนาการของนักเรียนอย่างต่อเนื่อง 5.การพัฒนาสุขนิสัยของนักเรียน มีการจัดกิจกรรมอบรม ให้ความรู้นักเรียนในเรื่องของสุขภาพอนามัยอย่างเป็นประจำโดยทางโรงเรียนได้รับความร่วมมือกับโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลท่างิ้วมาให้คำแนะนำและค่อยช่วยเหลือในเรื่องสุขภาพของนักเรียน 6.การพัฒนาอนามัยสิ่งแวดล้อมของโรงเรียนให้ถูกสุขลักษณะ ทางโรงเรียนมีการดูแลปรับปรุงสภาพสิ่งแวดล้อมของโรงเรียนอย่างต่อเนื่องมีการกำจัดแหล่งแพร่พันธุ์ยุงลายเพื่อป้องกันการเกิดโรคไข้เลือดออก 7.การจัดบริการสุขภาพ ทางโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลท่างิ้วมาให้บริการตรวจฟันถอนฟันขุดหินปูนให้กับนักเรียนเป็นประจำ และมาให้คำแนะนำเรื่องสุขภาพอย่างต่อเนื่อง 8.การจัดการเรียนรู้ : เกษตรโภชนาการ และสุขภาพอนามัย ในชั้นเรียนมีการสอดแทรกความรู้ในเรื่องของการเกษตรและสุขภาพอนามัยบูรณาการควบคู่ไปกับการสอนเนื้อหาสาระทั้ง ๘ สาระ