ศูนย์เรียนรู้เด็กไทยแก้มใส

โครงการเด็กไทยแก้มใสถวายเจ้าฟ้านักโภชนาการ เกิดจากความร่วมมือระหว่างกระทรวงสาธารณสุข กระทรวงศึกษาธิการ ร่วมกับหน่วยงานภาคี ได้แก่ กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ สมาคมโภชนาการแห่งประเทศไทยในพระราชูปถัมภ์ กรุงเทพมหานคร และ กระทรวงมหาดไทย ภายใต้การสนับสนุนจากสำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) โดยมีวัตถุประสงค์ เพื่อส่งเสริมและสนับสนุนโรงเรียนในการน้อมนำแนวทางการดำเนินงานที่ประสบความสำเร็จ การบริหารจัดการอาหารและโภชนาการในโรงเรียนอย่างครบวงจรของโครงการตามพระราชดำริ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารีไปปฏิบัติในการพัฒนาด้านเกษตร อาหาร โภชนาการและสุขภาพเด็กในโรงเรียน โดยน้อมนำกรอบแนวคิดและองค์ประกอบของการพัฒนาจากบทเรียนโรงเรียนในโครงการพระราชดำริใน 8 องค์ประกอบคือ 1) การเกษตรในโรงเรียน 2) สหกรณ์นักเรียน 3) การจัดการบริหารของโรงเรียน 4) การติดตามภาวะโภชนาการ 5) การพัฒนาสุขนิสัยของนักเรียน 6) การพัฒนาอนามัยสิ่งแวดล้อมของโรงเรียนให้ถูกสุขลักษณะ 7) การจัดบริการสุขภาพ และ8) การจัดการเรียนรู้ : เกษตร โภชนาการ และสุขภาพอนามัย โดยมีเป้าหมายเพื่อให้เด็กนักเรียนเกิดคุณลักษณสำคัญใน 4 ประการตามแนวพระราชดำริ คือ มีพุทธศึกษา จริยศึกษา หัตถศึกษาและ จริยศึกษา มีภาวะโภชนาการดี สุขภาพแข็งแรง ไปพร้อมๆ กับการพัฒนาทักษะที่จำเป็นและคุณลักษณะที่เอื้อต่อการมีสุขภาวะ และคุณภาพชีวิตที่ดี ซึ่งเป็นการพัฒนาที่มีเด็กเป็นศูนย์กลาง โดยเน้นให้เด็กนักเรียนได้เรียนรู้จากการลงมือปฏิบัติจริงด้วยตนเอง (Learning by doing) เพื่อกระตุ้นให้เกิดการเรียนรู้ พัฒนาทักษะและคุณลักษณะที่เหมาะสม สามารถนำไปใช้ได้ในชีวิตจริงและพึ่งตนเองได้ โดยโรงเรียนที่เข้าร่วมโครงการฯ ต้องมีการบริหารจัดการแผนงานอย่างเหมาะสม สอดคล้องกับความต้องการ บริบทของชุมชน และวัฒนธรรมประเพณี ซึ่งโครงการเด็กไทยแก้มใสถวายเจ้าฟ้านักโภชนาการในปีที่ 1 (พ.ศ.2557-2558) มีโรงเรียนเข้าร่วมโครงการทั้งสิ้น 544 โรงเรียนจากทั่วประเทศ
สถานการณ์ภาวะทุพโภชนาการของประเทศไทยจากรายงานการเฝ้าระวังภาวะโภชนาการนักเรียนอายุ 6-12 ปี จำนวน 1,492,089 คน ใน 76 จังหวัด ของกรมอนามัย ปี 2555 พบว่านักเรียนมีภาวะอ้วน ร้อยละ 12.5 เตี้ยร้อยละ 16.8 และระบุว่านักเรียนอายุ 6-12 ปี ที่มีส่วนสูงระดับดีและรูปร่างสมส่วน มีเพียง ร้อยละ 51.6 ซึ่งสอดคล้องกับการสำรวจข้อมูลพื้นฐานของสำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน (สพฐ.) ปี 2544พบว่า เด็กไทยสัดส่วนไม่ได้มาตรฐาน จำนวน 1.2ล้านคน จำแนกเป็นน้ำหนักต่ำกว่าเกณฑ์ จำนวน 223,288 คน น้ำหนักสูงกว่าเกณฑ์มาตรฐานจำนวน 590,087 คน และส่วนสูงต่ำกว่าเกณฑ์มาตรฐาน จำนวน 258,149 คนซึ่งจะส่งผลกระทบต่อระดับสติปัญญาและคุณภาพชีวิตของเด็กไทยหนึ่งในสาเหตุสำคัญคือ1) การพฤติกรรมการบริโภคไม่เหมาะสมตามวัย โดยเฉพาะการบริโภคผักน้อยกว่าปริมาณที่แนะนำ คือเฉลี่ยวันละ 60 กรัม (ปริมาณที่แนะนำวันละ 400 กรัม) กินขนมกรุบกรอบและเครื่องดื่มรสหวานจัดเกือบทุกวันหรือทุกวันสูงถึงร้อยละ 67.4 นอกจากนี้ยังพบว่าเด็กไทยในช่วงวัยประถมศึกษาจะได้รับน้ำตาลจากเครื่องดื่มเฉลี่ย 5-7 ช้อนชา/วัน และน้ำตาลจากขนมกรุบกรอบเฉลี่ย 3 ช้อนชา/วันซึ่งปริมาณรวมในการบริโภคน้ำตาลของเด็กมากถึง 10 ช้อนชา และ2) สภาพแวดล้อมที่ไม่เอื้อต่อสุขภาพผลกระทบของการได้รับสารอาหารไม่เพียงพอจะส่งผลให้เด็กมีการเจริญเติบโตและพัฒนาร่างกายและสติปัญญาที่ช้าไม่เป็นไปตามศักยภาพที่ควรจะเป็น จากสถานการณ์ดังกล่าว โรงเรียนบ้านหัวสะพานจึงได้เข้าร่วมโครงการเด็กไทยแก้มใสถวายเจ้าฟ้านักโภชนาการ ปีที่ 1 เพื่อน้อมนำแนวทางการดำเนินงานที่ประสบความสำเร็จ จากการบริหารจัดการอาหารและโภชนาการในโรงเรียนอย่างครบวงจรของโครงการตามพระราชดำริ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารีมาปฏิบัติในการพัฒนาโรงเรียน เพื่อให้เด็กนักเรียน มีภาวะโภชนาการดี สุขภาพแข็งแรง ไปพร้อมๆ กับการพัฒนาทักษะที่จำเป็นและคุณลักษณะที่เอื้อต่อการมีสุขภาวะ และคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้น

โรงเรียนจะดำเนินการโครงการเด็กไทยแก้มใสดังการเขียนเป็นแผนผังแสดงถึงกรอบแนวคิด และองค์ประกอบของโครงการเด็กไทยแก้มใส ในการพัฒนาอาหารโภชนาการ และสุขภาพอานามัยในโรงเรียนเพื่อช่วยให้มีภาวะโภชนาการดีขึ้น ทำให้เด็กได้รับหารพัฒนาอย่างมีประสิทธิภาพซึ่งมีองค์ประกอบของการพัฒนาดังนี้

1. การเกษตรในโรงเรียน การเพาะเห็ดฟาง
2. สหกรณ์นักเรียนการจัดซื้อสิ้นค้าที่จำเป็นต่อนักเรียนและรับซื้อผลผลิตทางการเกษตรในโรงเรียน และนำไปขายให้กับอาหารกลางวันของโรงเรียน
3. การจัดบริการอาหารในโรงเรียนครูเวรดำเนินการจัดซื้ออาหาร(ผลผลิตทางการเกษตรของโรงเรียน)และ เครื่องปรุงต่าง ๆเพื่อใช้ในการประกอบอาหารให้นักเรียนในแต่ละวันให้ครบทั้ง 5 หมู่ ตามหลักโภชนาการ
4. การติดตามภาวะโภชนาการสมรรถภาพทางกายนักเรียนและสุขภาพ เส ริมสร้างการออกกำลังกายของนักเรียนโดยการใช้อุปกรณ์ฮูล่าฮูก
5. พัฒนาสุขนิสัยและการส่งเสริมสุขภาพมีผลิตน้ำยาล้างจานภาชนะและผลิตน้ำยาล้างมือไว้ใช้เอง จัดหาที่แปรงฟันหลังรับ ประทานอาหารกลางวัน
6. การพัฒนาอานามัยสิ่งแวดล้อมในโรงเรียน จัดหาถังขยะให้เพียงพอไว้สำหรับแยกประเภทขยะ
7. การจัดบริการสุขภาพนักเรียนจัดให้มี มุมอานามัยในห้องเรียนและการตรวจสุขภาพนักเรียนกิจกรรมบริการและส่งต่อ
8. การจัดการเรียนรู้แบบบูรณาการด้านเกษตร โภชนาการ และสุขภาพมีการจัดกระบวนการเรียนรุ้ควบคู่ไปกับการลงปฏิบัติงานในกิจกรรมต่างๆ เช่น รดน้ำ ให้อาหารสัตว์

1. โรงเรียนบ้านหัวสะพานเป็นโรงเรียนเรียนรู้ของชุมชนและเป็นศูนย์เรียนรู้ต้นแบบโรงเรียนเด็กไทยแก้มใส ถวายเจ้าฟ้านักโภชนาการ
2. นักเรียนโรงเรียนบ้านหัวสะพานได้รับการแก้ไขปัญหาภาวะทุพโภชนาการและสุขภาพนักเรียนอย่างต่อเนื่องและยั่งยืน

1. นักเรียนเจริญเติบโตสมวัยโดยมี

   • ภาวะเริ่มอ้วนและอ้วน ไม่เกิน 10 %
   • ภาวะผอม ไม่เกิน 7 %
   • ภาวะเตี้ย ไม่เกิน 5 %

2. นักเรียนได้กินผัก – ผลไม้หลากหลายเพิ่มขึ้นในมื้อกลางวัน เฉลี่ย
   ผัก วันละประมาณ 10 กรัม

   • อนุบาล (0.5 ทัพพี/มื้อ) ช้อน (30 กรัม/มื้อ)
   • ประถม (1 ทัพพี/มื้อ) ช้อน (60 กรัม)

ผลไม้(อนุบาล 0.5 ส่วน ประถม 1 ส่วน) ต่อมื้อต่อคน

1. เมื่อดำเนินโครงการแล้วเสร็จ จะมีการดำเนินการต่อเนื่องหรือไม่ อย่างไร
   จะมีการดำเนินงานอย่างต่อเนื่อง ด้วยวิธีการดังต่อไปนี้
2. ภายในเดือนตุลาคมของทุกปี คณะกรรมการที่รับผิดชอบโครงการ และผู้รับผิดชอบโครงการประกาศรับสมัครสมาชิก ใหม่โดยความสมัครใจของสมาชิก
3. คณะกรรมการชุดเก่าและผู้รับผิดชอบโครงการจัดทำโครงการฝึกอบรม ให้กับสมาชิกใหม่เพื่อให้มีความรู้ความเข้าใจเกี่ยวกับการจัดกิจกรรม
4. ผู้รับผิดชอบร่วมกับกรรมการชุดเก่าจัดกิจกรรมเพื่อถ่ายทอดความรู้และหาประสบการณ์ให้กับกรรมการชุดใหม่
5. ภายในเดือนธันวาคมของทุกปี จัดพิธีส่งมอบภารกิจให้กับคณะกรรมการชุดใหม่ ให้ดำเนินการอย่างต่อเนื่อง
6. ระบุวิธีการขยายผลจากการดำเนินโครงการ และชุมชน หรือผู้อื่นจะใช้ประโยชน์จากผลของโครงการนี้อย่างไร วิธีการขยายผลการดำเนินโครงการ
7. มอบหมายภารกิจให้กับนักเรียนนำความรู้และประสบการณ์ไปปฏิบัติหน้าที่ที่บ้านของตัวเองเพื่อเป็นแหล่งเรียนรู้ในชุมชน
8. โรงเรียนจัดทำเอกสารและทำวิธีการดำเนินโครงการและวิธีปฏิบัติแจกจ่ายเผยแพร่
9. โรงเรียนจัดทำ VTR เผยแพร่วิธีการดำเนินโครงการและวิธีปฏิบัติแก่ชุมชนและผู้สนใจ
10. จัดประชุม อบรม สัมมนาการดำเนินโครงการ ให้กับชุมชนหรือผู้อื่นจะใช้ประโยชน์จากผลของโครงการนี้
11. โรงเรียนดำเนินโครงการศูนย์เรียนรู้ต้นแบบโรงเรียนเด็กไทยแก้มใสถวายเจ้าฟ้านักโภชนาการให้ชุมชนและผู้อื่นเข้ามาศึกษาดูงาน