ศูนย์เรียนรู้เด็กไทยแก้มใส

โครงการเด็กไทยแก้มใสถวายเจ้าฟ้านักโภชนาการ เกิดจากความร่วมมือระหว่างกระทรวงสาธารณสุข กระทรวงศึกษาธิการ ร่วมกับหน่วยงานภาคี ได้แก่ กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ สมาคมโภชนาการแห่งประเทศไทยในพระราชูปถัมภ์ กรุงเทพมหานคร และ กระทรวงมหาดไทย ภายใต้การสนับสนุนจากสำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) โดยมีวัตถุประสงค์ เพื่อส่งเสริมและสนับสนุนโรงเรียนในการน้อมนำแนวทางการดำเนินงานที่ประสบความสำเร็จ การบริหารจัดการอาหารและโภชนาการในโรงเรียนอย่างครบวงจรของโครงการตามพระราชดำริ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารีไปปฏิบัติในการพัฒนาด้านเกษตร อาหาร โภชนาการและสุขภาพเด็กในโรงเรียน โดยน้อมนำกรอบแนวคิดและองค์ประกอบของการพัฒนาจากบทเรียนโรงเรียนในโครงการพระราชดำริใน 8 องค์ประกอบคือ 1) การเกษตรในโรงเรียน 2) สหกรณ์นักเรียน 3) การจัดการบริหารของโรงเรียน 4) การติดตามภาวะโภชนาการ 5) การพัฒนาสุขนิสัยของนักเรียน 6) การพัฒนาอนามัยสิ่งแวดล้อมของโรงเรียนให้ถูกสุขลักษณะ 7) การจัดบริการสุขภาพ และ8) การจัดการเรียนรู้ : เกษตร โภชนาการ และสุขภาพอนามัย โดยมีเป้าหมายเพื่อให้เด็กนักเรียนเกิดคุณลักษณสำคัญใน 4 ประการตามแนวพระราชดำริ คือ มีพุทธศึกษา จริยศึกษา หัตถศึกษาและ จริยศึกษา มีภาวะโภชนาการดี สุขภาพแข็งแรง ไปพร้อมๆ กับการพัฒนาทักษะที่จำเป็นและคุณลักษณะที่เอื้อต่อการมีสุขภาวะ และคุณภาพชีวิตที่ดี ซึ่งเป็นการพัฒนาที่มีเด็กเป็นศูนย์กลาง โดยเน้นให้เด็กนักเรียนได้เรียนรู้จากการลงมือปฏิบัติจริงด้วยตนเอง (Learning by doing) เพื่อกระตุ้นให้เกิดการเรียนรู้ พัฒนาทักษะและคุณลักษณะที่เหมาะสม สามารถนำไปใช้ได้ในชีวิตจริงและพึ่งตนเองได้ โดยโรงเรียนที่เข้าร่วมโครงการฯ ต้องมีการบริหารจัดการแผนงานอย่างเหมาะสม สอดคล้องกับความต้องการ บริบทของชุมชน และวัฒนธรรมประเพณี ซึ่งโครงการเด็กไทยแก้มใสถวายเจ้าฟ้านักโภชนาการในปีที่ 1 (พ.ศ.2557-2558) มีโรงเรียนเข้าร่วมโครงการทั้งสิ้น 544 โรงเรียนจากทั่วประเทศ
สถานการณ์ภาวะทุพโภชนาการของประเทศไทยจากรายงานการเฝ้าระวังภาวะโภชนาการนักเรียนอายุ 6-12 ปี จำนวน 1,492,089 คน ใน 76 จังหวัด ของกรมอนามัย ปี 2555 พบว่านักเรียนมีภาวะอ้วน ร้อยละ 12.5 เตี้ยร้อยละ 16.8 และระบุว่านักเรียนอายุ 6-12 ปี ที่มีส่วนสูงระดับดีและรูปร่างสมส่วน มีเพียง ร้อยละ 51.6 ซึ่งสอดคล้องกับการสำรวจข้อมูลพื้นฐานของสำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน (สพฐ.) ปี 2544พบว่า เด็กไทยสัดส่วนไม่ได้มาตรฐาน จำนวน 1.2ล้านคน จำแนกเป็นน้ำหนักต่ำกว่าเกณฑ์ จำนวน 223,288 คน น้ำหนักสูงกว่าเกณฑ์มาตรฐานจำนวน 590,087 คน และส่วนสูงต่ำกว่าเกณฑ์มาตรฐาน จำนวน 258,149 คนซึ่งจะส่งผลกระทบต่อระดับสติปัญญาและคุณภาพชีวิตของเด็กไทยหนึ่งในสาเหตุสำคัญคือ1) การพฤติกรรมการบริโภคไม่เหมาะสมตามวัย โดยเฉพาะการบริโภคผักน้อยกว่าปริมาณที่แนะนำ คือเฉลี่ยวันละ 60 กรัม (ปริมาณที่แนะนำวันละ 400 กรัม) กินขนมกรุบกรอบและเครื่องดื่มรสหวานจัดเกือบทุกวันหรือทุกวันสูงถึงร้อยละ 67.4 นอกจากนี้ยังพบว่าเด็กไทยในช่วงวัยประถมศึกษาจะได้รับน้ำตาลจากเครื่องดื่มเฉลี่ย 5-7 ช้อนชา/วัน และน้ำตาลจากขนมกรุบกรอบเฉลี่ย 3 ช้อนชา/วันซึ่งปริมาณรวมในการบริโภคน้ำตาลของเด็กมากถึง 10 ช้อนชา และ2) สภาพแวดล้อมที่ไม่เอื้อต่อสุขภาพผลกระทบของการได้รับสารอาหารไม่เพียงพอจะส่งผลให้เด็กมีการเจริญเติบโตและพัฒนาร่างกายและสติปัญญาที่ช้าไม่เป็นไปตามศักยภาพที่ควรจะเป็น จากสถานการณ์ดังกล่าว โรงเรียนบ้านหนองหญ้าปล้องจึงได้เข้าร่วมโครงการเด็กไทยแก้มใสถวายเจ้าฟ้านักโภชนาการ ปีที่ 1 เพื่อน้อมนำแนวทางการดำเนินงานที่ประสบความสำเร็จ จากการบริหารจัดการอาหารและโภชนาการในโรงเรียนอย่างครบวงจรของโครงการตามพระราชดำริ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารีมาปฏิบัติในการพัฒนาโรงเรียน เพื่อให้เด็กนักเรียน มีภาวะโภชนาการดี สุขภาพแข็งแรง ไปพร้อมๆ กับการพัฒนาทักษะที่จำเป็นและคุณลักษณะที่เอื้อต่อการมีสุขภาวะ และคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้น

เพื่อให้ผู้เรียนซึ่งเป็นเป้าหมายสูงสุดได้รับโอกาส ได้รับการพัฒนาด้านสุขภาพอนามัยที่ดีโดยมีโภชนาการสมวัย มีผลการเรียนที่ดี มีจิตสาธารณะ เพื่อให้คุณธรรมดังกล่าวส่งผลต่อครอบครัว ชุมชน สังคมที่มีสุขภาพอนามัยที่ดี และมีความเป็นอยู่อย่างมีความสุข โรงเรียนขับเคลื่อนเพื่อให้บรรลุผลด้วย8 องค์ประกอบที่สำคัญ ประกอบด้วย
1. เกษตรในโรงเรียนดำเนินการให้ครบวงจรและยั่งยืนทั้งพืชและสัตว์แบบปลอดสารพิษ 2. สหกรณ์นักเรียน (สหกรณ์ร้านค้า ออมทรัพย์)เพื่อการเรียนรู้และนำผลผลิตสู่ระบบสหกรณ์ 3. การบริการอาหาร โดยบริการอย่างเพียงพอและเหมาะสมตามหลักโภชนาการถูกสุขลักษณะมีมาตรฐานด้านสุขาภิบาลอาหาร
4. การติดตามภาวะโภชนาการ สมรรถภาพทางกายและสุขภาพนักเรียน จัดทำระบบข้อมูลด้วยICT และสร้างโปรแกรมคอมพิวเตอร์เพื่อประเมินด้านโภชนาการ สมรรถภาพทางกาย
5. การพัฒนาสุขนิสัยและการส่งเสริมสุขภาพอนามัยนักเรียน
6. การพัฒนาสิ่งแวดล้อมในโรงเรียนให้เอื้อต่อการพัฒนาสุขภาพอนามัยสะอาดปลอดภัย
7. การบริการสุขภาพด้วยการดูแลรักษาสุขภาพเบื้องต้นของโรงเรียนและโดยหน่วยงานเครือข่ายด้านสาธารณสุข 8. การเรียนรู้แบบบูรณาการด้านเกษตร โภชนาการ สุขภาพ สหกรณ์ฯลฯ ด้วยการพัฒนาหลักสูตร แผนการเรียนรู้แหล่งเรียนรู้ที่เอื้อต่อการเรียนรู้ จากกรอบแนวคิดหลักเชื่อว่าโรงเรียนจะสามารถบรรลุเป้าหมายข้างต้นอย่างยั่งยืน

ดังนั้น โรงเรียนบ้านหนองหญ้าปล้องจึงได้เสนอแผนการพัฒนาของโรงเรียนร่วมกับชุมชน เพื่อต่อยอดการดำเนินงานโครงการเด็กไทยแก้มใสจากปีที่1โดยมีปณิธานอย่างมุ่งมั่นในการเจริญรอยตามพระยุคลบาท สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ในการน้อมนำรูปแบบการบริหารจัดการที่ดีด้านอาหาร โภชนาการ และสุขภาพของนักเรียนอย่างครบวงจรมาปฏิบัติเพื่อพัฒนาโรงเรียนให้เป็นแหล่งเรียนรู้ของชุมชนต่อยอดให้เป็นศูนย์เรียนรู้ต้นแบบโรงเรียนเด็กไทยแก้มใสถวายเจ้าฟ้านักโภชนาการ เพื่อให้การแก้ไขปัญหาภาวะทุพโภชนาการและสุขภาพนักเรียนบรรลุผลสำเร็จตามเป้าหมายต่อเนื่องอย่างยั่งยืน ตามผลที่คาดหวังของโครงการ

1. นักเรียนมีสุขภาพอนามัยสมบูรณ์ แข็งแรงมีสุขนิสัยที่ดีในด้านสุขภาพ
2. นักเรียนมีความรู้ ทักษะด้านการเกษตร สหกรณ์ และสุขภาพ
3. โรงเรียนมีโครงการเกษตร(พืช สัตว์)แบบปลอดสารอย่างเพียงและยั่งยืน
4. ผู้ปกครองนักเรียน ชุมชนมีส่วนร่วมในการดำเนินกิจกรรม
5. โรงเรียนเป็นแหล่งแลกเปลี่ยนเรียนรู้ ศึกษาดูงาน ศูนย์เรียนรู้ต้นแบบโรงเรียนเด็กไทยแก้มใส

นักเรียนเจริญเติบโตสมวัยโดยมี ภาวะเริ่มอ้วนและอ้วน ไม่เกิน 7% ภาวะผอม ไม่เกิน 7% ภาวะเตี้ย ไม่เกิน 7% ดูส่วนสูงตามเกณฑ์อายุ(กรณีที่ภาวะโภชนาการไม่เป็นไปตามเกณฑ์ที่ก าหนดให้ลดลงจากเดิมไม่น้อยกว่า 0.5 ต่อปี) นักเรียนกินผัก-ผลไม้หลากหลายเพิ่มขึ้นในมื้อกลางวัน เฉลี่ย ผัก วันละประมาณ70 กรัม อนุบาล 3 ช้อน( 50 กรัม) ประถม 4 ช้อน ( 70 กรัม) ผลไม้ (อนุบาล .5 ส่วน ประถม 1 ส่วน) ต่อมื้อต่อคน

1. เมื่อดำเนินโครงการแล้วเสร็จ จะมีการดำเนินการต่อเนื่องหรือไม่ อย่างไร
   การดำเนินโครงการตามแผนงานดังกล่าวโรงเรียนดำเนินการเพื่อให้สามารถพัฒนาต่อยอด ให้เกิดความยั่งยืน โดยการวางแผนดำเนินการที่ให้ทุกฝ่ายได้มีส่วนร่วม ทุกกิจกรรม โครงการสามารถดำเนินการหมุนเวียนให้เกิดความยั่งยืนได้ซึ่งในแต่และกิจกรรมโครงการได้สร้างพื้นฐาน รองรับเพื่อการพัฒนาต่อเนื่อง กำหนดเป้าหมายการดำเนินอย่างชัดเจน และกำหนดแผนงานต่อเนื่องเมื่อสิ้นสุดโครงการ

2. ระบุวิธีการขยายผลจากการดำเนินโครงการ และชุมชน หรือผู้อื่นจะใช้ประโยชน์จากผลของโครงการนี้อย่างไร กิจกรรมที่ดำเนินการชุมชนมีส่วนร่วมเป็นเบื้องต้นอยู่แล้ว โรงเรียนจะใช้เป็นฐานการเรียนรู้ด้านสุขภาพ เกษตรฯลฯเพื่อถ่ายทอดสู่ชุมชน โรงเรียนจะอำนวยความสะดวกพื้นฐานบริการชุมชน เช่นเป็นศูนย์กลางด้านพันธุ์พืช ผัก สัตว์ต่างๆ ในส่วนของโรงเรียนได้พยายามขยายผลโดยการประชาสัมพันธ์ และโรงเรียนเป็นแหล่งศึกษาดูงาน